Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Dwudziestolecie międzywojenne – powtórzenie wiadomości. Część 5: poeci międzywojnia

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej artystyczny i wartościujący charakter;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

II. Kształcenie językowe.

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Lektura uzupełniająca

22) Stefan Żeromski, Echa leśne;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

porządkuje i utrwala wiadomości o epoce i twórcach dwudziestolecia międzywojennego,
dokonuje interpretacji porównawczej wybranych utworów poetów dwudziestolecia, - wskazuje funkcje środków wyrazu artystycznego zastosowanych w analizowanych tekstach.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem e‑podręcznika;
analiza materiału źródłowego (porównawcza).

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel informuje, że uczniowie będą pracowali podczas lekcji w grupach, a ich celem będzie powtórzenie wiadomości na temat twórczości poetyckiej dwudziestolecia międzywojennego oraz doskonalenie umiejętności interpretacji tekstów poetyckich.
Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

Prowadzący wyświetla prezentację multimedialną, a następnie prosi, by uczniowie wstępnie określili tematykę utworów przedstawionych w prezentacji. Na tablicy powstaje mapa myśli, której centralnym hasłem jest: tematyka utworów poetyckich dwudziestolecia międzywojennego.
Uczniowie dzielą się na 6 grup. Zadaniem każdej będzie interpretacja innego wiersza zacytowanego w e‑materiale. Uczniowie określają sytuację liryczną, podmiot liryczny, bohaterów, nazywają i określają funkcje zastosowanych środków wyrazu artystycznego. Wykorzystują do tego celu odpowiedni fragment prezentacji multimedialnej oraz ćwiczenia: gr. 1: Wysokie drzewa L. Staffa, ćw. 7, gr. 2: Ars poetica L. Staffa, ćw. 3, gr. 4: Prośba o piosenkę J. Tuwima, ćw. 3, gr. 4: W malinowym chruśniaku B. Leśmiana, ćw. 4, gr. 5: Miłość oraz Zanurzcie mnie w niego M. Pawlikowskiej‑Jasnorzewskiej, ćw. 4, gr. 6: Colloquium niedzielne J. Tuwima, ćw. 5 i 6.
Wszystkie grupy wykonują ćw. 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

Po upływie ustalonego czasu liderzy prezentują efekty pracy grup. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania, a nauczyciel ocenia pracę zespołów.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

Stwórz mapę myśli, na której zamieścisz najważniejsze wiadomości dotyczące twórczości Leopolda Staffa, Bolesława Leśmiana (w okresie dwudziestolecia), a także Marii Pawlikowskiej‑Jasnorzewskiej i Juliana Tuwima.

Materiały pomocnicze:

Metodyka literatury, tom 1 i 2, Warszawa 2001.
Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków.
Jerzy Kwiatkowski, Dwudziestolecie międzywojenne Warszawa 2000.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej na temat twórczości poetyckiej innych epok.

Sprawdź się