Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Rosja bolszewicka i wojna domowa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia rządy bolszewików i wprowadzony terror.

• wyjaśnia przyczyny wojny domowej w Rosji.

• charakteryzuje jej przebieg oraz tłumaczy, kim byli biali i czerwoni.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel poleca, aby uczniowie odliczyli do ośmiu. Następnie dzieli uczniów na grupy zgodnie z numerami. Każdy z zespołów uczniowskich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• Grupy uczniów z nieparzystymi numerami (1,3,5,7) – Czerwony terror;

• Grupy uczniów z parzystymi numerami (2,4,6,8) – Wojna domowa w Rosji.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów (po jednym – parzystego i nieparzystego) prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z pierwszym multimedium („Film”). Nauczyciel prezentuje treść polecenia nr 3 „Wskaż elementy, które pozwoliły bolszewikom przejmować władzę w Rosji”, a następnie odtwarza nagranie. Uczniowe wykonują polecenie indywidualnie. Omówienie zadania jest prowadzone przez nauczyciela i następuje bezpośrednio po wykonaniu przez uczniów polecenia.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel poleca, aby wybrana osoba przeczytała polecenie nr 2 „Opisz działania prowadzone przez białych. Dlaczego prowadzone przez nich działania nie były skuteczne?” oraz polecenie nr 3 „Wskaż elementy, które przyczyniły się do zwycięstwa czerwonych w wojnie domowej”. Prosi uczniów, aby w parach przygotowali rozwiązanie na podstawie materiału, który zaraz zostanie odtworzony. Po emisji filmu uczniowie opracowują odpowiedzi, następnie przedstawiciele wybranych par prezentują swoje propozycje, a pozostali uczniowie i nauczyciel ustosunkowują się do nich.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Wracają do swoich wcześniejszych grup, każda z nich na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Wojna domowa w Rosji” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie. Po wykonaniu pracy nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć i pracę uczniów. Może ocenić pracę uczniowskich grup.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1, 2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

E. Czapiewski, J. Tyszkiewicz, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie filmów przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.