Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Tradycje praw człowieka w Polsce z okresu Rzeczypospolitej przedrozbiorowej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

IV. Prawa człowieka i ich ochrona.

Uczeń:

1) wymienia „zasady ogólne” i katalog praw człowieka zapisane w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie prawa człowieka;

• charakteryzuje pojęcie przywilejów szlacheckich;

• wskazuje prawa człowieka realizowane przez przywileje szlacheckie;

• analizuje akt konfederacji warszawskiej jako dokument wprowadzający tolerancję religijną w Rzeczypospolitej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca;

• odwrócona klasa.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Zajęcia przeprowadzone metodą kształcenia wyprzedzającego. Podczas poprzedniego spotkania uczniowie otrzymują zadanie zapoznania się z tematem tradycji praw człowieka w Rzeczypospolitej przedrozbiorowej.

2. Podział klasy na cztery grupy. Każda z nich przygotowuje prezentację na zadany temat:

• Grupa I – Przywileje szlacheckie.

• Grupa II – Zasada równości i wolności szlacheckiej.

• Grupa III – Prawa polityczne szlachty.

• Grupa IV – Nietykalność majątkowa i osobista szlachty.

3. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

4. Wprowadzenie nauczyciela na temat praw człowieka i ich przestrzegania – rozmowa nauczająca – uczniowie zgłaszają swoje spostrzeżenia na temat praw człowieka.

Faza realizacyjna

1. Pierwsza grupa przedstawia genezę przywilejów szlachecki oraz omawia najważniejsze przywileje polskiej szlachty, pozwala to pokazać drogę do wykształcenia się idei sejmu walnego i złotej wolności szlacheckiej w Rzeczypospolitej.

2. Grupa druga przedstawia podstawy funkcjonującej w Rzeczypospolitej zasady równości i wolności szlacheckiej.

3. Trzecia grupa prezentuje swoje ustalenia w kwestii praw politycznych szlachty – wskazanie roli liberum veto.

4. Grupa czwarta prezentuje podstawy prawne nietykalności majątkowej i osobistej szlachty polskiej.

5. Po każdej prezentacji uczniowie mogą zadawać prelegentom pytanie i sporządzają notatki.

6. Praca z audiobookiem na podstawie aktu konfederacji warszawskiej. Po wysłuchaniu nagrania uczniowie dyskutują o tolerancji religijnej w Rzeczypospolitej.

Faza podsumowująca

1. Podsumowanie zajęć w postaci burzy mózgów – znaczenie przywilejów szlacheckich dla kształtowania się idei praw człowieka.

2. Wykonanie ćwiczeń dołączonych do audiobooka.

Praca domowa:

Wykonanie ćwiczeń w module „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Janusz Tazbir, Państwo bez stosów. Szkice z dziejów tolerancji w Polsce XVI–XVII w., Warszawa 1967.

Włodzimierz Budka, Kto podpisał Konfederację Warszawska 1573 r.?, [w:] Reformacja w Polsce, R. I, nr, 4, 1921.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Audiobook może zostać wykorzystany do lekcji powtórzeniowej lub jako materiał inspirujący do wykonania prezentacji na temat przywilejów szlacheckich.