Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Monarchia Bolesława Śmiałego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje, w jakich okolicznościach wygnano Bolesława Szczodrego;

• wyjaśnia, na czym polegał konflikt Bolesława z biskupem Stanisławem;

• charakteryzuje organizację państwa piastowskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć. Cała klasa wspólnie ustala kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 2: „Na podstawie analizy tekstów z mapy interaktywnej określ, które z nich reprezentują polski, a które zagraniczny punkt widzenia. Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do konkretnych fragmentów”. Poleca uczniom, aby podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.

2. Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia 3: „Postać króla Bolesława Szczodrego jest jedną z najbardziej kontrowersyjnych w historii Polski. W związku z wielką popularnością kultu św. Stanisława osoba nieszczęsnego władcy stała się „czarną owcą” dynastii Piastów, a wina za wydarzenia z 1079 r. spadła wyłącznie na niego. Na podstawie zamieszczonych wyżej tekstów oraz własnej wiedzy napisz mowę w obronie Bolesława Szczodrego. Możesz się odwołać również do tekstów źródłowych zamieszczonych w ćwiczeniach samej lekcji”, dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium („Film”). Uczniowie wspólnie z nauczycielem oglądają film nr 2. Następnie w formie dyskusji na forum klasy rozwiązują polecenia nr 1 i nr 2. Nauczyciel zapisuje najlepsze odpowiedzi na tablicy. Następnie nauczyciel poleca uczniom wykonanie w parach ćwiczenia 1: „Zapoznaj się z fragmentami źródeł (A i B), a następnie określ, który z nich stał się inspiracją do stworzenia zamieszczonego niżej obrazu obrazu Jana Matejki (C). Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do cytowanych tekstów”. Uczniowie mają przygotować rozwiązanie na podstawie materiału, który zaraz zostanie wyświetlony na tablicy multimedialnej.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie lekcji „Monarchia Bolesława Śmiałego” nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio: Przypomniałam/Przypomniałem sobie, że... Co było dla mnie łatwe... Czego się nauczyłam/nauczyłem... Co sprawiało mi trudność...

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Zaproponuj inne materiały źródłowe do tematu lekcji „Monarchia Bolesława Śmiałego”.

2. Wykonaj w domu ćwiczenia niezrealizowane na lekcji.

Materiały pomocnicze:

T. Grudziński, Bolesław Śmiały‑Szczodry i biskup Stanisław. Dzieje konfliktu, Warszawa 1982.

Monarchia Piastów 1038–1399, red. M. Derwich, Warszawa–Wrocław 2003.

Wielka historia Polski, t. 1–10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie sekcji „Mapa interaktywna” przygotowują prezentację multimedialną „Polityka zagraniczna Bolesława Szczodrego” będącą podsumowaniem lekcji.