Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Filozofia kontynentalna XVII wieku: Baruch Spinoza‑metafizyka w służbie etyki

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• poznaje dorobek filozoficzny Barucha Spinozy;

• wykazuje nowożytny charakter myśli filozoficznej Spinozy i jej oryginalność;

• analizuje, w jaki sposób metafizyczne rozważania Spinozy ukształtowały jego poglądy etyczne.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• esej filozoficzny;

• audiobook;

• ilustracja interaktywna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Filozofia kontynentalna XVII wieku: Baruch Spinoza‑metafizyka w służbie etyki”. Uczniowie mają się zapoznać z treściami w sekcji „Przeczytaj” i przygotować prezentację, w której przedstawią przykłady ilustrujące zagadnienia związane z tematem lekcji.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Zalogowany na platformie nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje. Tę część lekcji kończy krótka dyskusja wokół poruszonej tematyki. Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.

Faza realizacyjna:

1. Rybi szkielet. Nauczyciel rysuje na tablicy schemat szkieletu ryby i zapisuje w jej głowie problem związany z tematem zajęć: Myśl Spinozy. Następnie informuje uczniów, że będą pracować metodą rybiego szkieletu i wyjaśnia jej zasady. Uczniowie zgłaszają kolejno podstawowe czynniki mające związek z sytuacją zawartą w temacie, przechodząc do drobniejszych elementów. Każdy zgłaszany pomysł musi być odpowiednio uargumentowany, uzasadniony.
   Na koniec nauczyciel dokonuje podsumowania i, jeśli to konieczne, uzupełnia zaproponowane przez uczniów czynniki podstawowe lub szczegółowe.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium w sekcji „Audiobook”. Uczniowie odczytują polecenie: Zapoznaj się z poniższymi audiobookami. Zastanów się, co łączy substancję, konieczność, duszę i ciało? Jaki zachodzą między nimi związki? i wykonują je w parach. Następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Ilustracja interaktywna”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

Praca domowa:

1. Napisz pracę argumentacyjną, w której porównasz poglądy Kartezjusza i Spinozy dotyczące wiedzy pewnej.

Materiały pomocnicze:

• Migasiński J., Filozofia nowożytna, Warszawa 2011.

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.