Dla nauczyciela

Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Wyprawy morskie Portugalczyków

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
XIV. Odkrycia geograficzne i europejski kolonializm doby nowożytnej. Uczeń:
1) charakteryzuje przyczyny i przebieg wypraw odkrywczych;
2) opisuje udział poszczególnych państw europejskich w podziale Nowego Świata w XVI–XVIII w.;
3) wyjaśnia wpływ wielkich odkryć geograficznych na społeczeństwo, gospodarkę i kulturę Europy oraz obszarów pozaeuropejskich.
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XIV. Odkrycia geograficzne i europejski kolonializm doby nowożytnej. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
1) charakteryzuje cywilizacje prekolumbijskie;
2) przedstawia proces rozrostu posiadłości kolonialnych państw europejskich w XVI–XVIII w.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wyjaśnia, dlaczego w XV w. wzrosło zainteresowanie podróżami i odkrywaniem świata;

  • charakteryzuje motywy, które skłoniły Portugalczyków do organizowania wypraw odkrywczych;

  • wskazuje trasy portugalskich wypraw morskich i wymienia odkrywane kolejno podczas nich tereny.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

  • analiza materiału źródłowego (porównawcza);

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Wyprawy morskie Portugalczyków”. Poleca uczniom, aby zapoznali się z medium w sekcji „Film + Sprawdź się”.

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć. Omawia planowany przebieg lekcji.

  2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

  1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału dotyczącego wypraw morskich Portugalczyków. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie.

  2. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Wybrana osoba czyta polecenie 2: „Wymień i wyjaśnij motywy, które skłoniły Portugalczyków do organizowania wypraw odkrywczych” z sekcji „Film + Sprawdź się”. Uczniowie na podstawie materiału obejrzanego przed zajęciami opracowują indywidualnie odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie wskazana osoba albo ochotnik prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją. Następnie w ten sam sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3.

  3. Praca z pierwszym multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie nr 1: „Prześledź trasy morskich portugalskich wypraw i wymień odkrywane kolejno podczas nich tereny”. Poleca uczniom, aby podzielili się na 4‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. Uczniowie w podobny sposób wyjaśniają znaczenie wyprawy Vasco da Gamy (polecenie nr 2).

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

  2. Prowadzący omawia przebieg zajęć oraz ocenia pracę uczniów.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocznicze:

B.Nowak, Afryka w gospodarce światowej XVI‑XVII wieku, [w:] Europa i świat w początkach epoki nowożytnej, część 1. Społeczeństwo, kultura, ekspansja, red. A. Mączak, Warszawa 1991.

P.Curtin, S.Feierman, L.Thompson, J.Vansina, Historia Afryki, tłum. M.Jannasz, Gdańsk 2003.

J.H.Saraiva, Krótka historia Portugalii, tłum. E.Łukaszyk, Kraków 2000.

Wskazówki metodyczne:

  • Uczniowie na podstawie sekcji „Mapa interaktywna” przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.

Film + Sprawdź się