Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Presokratycy. Praca z tekstem źródłowym
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
wyjaśnia, kim byli presokratycy;
wskazuje główne problemy filozofii presokratyków;
analizuje teksty źródłowe, odwołując się do wiedzy o presokratykach.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
audiobook.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Presokratycy. Praca z tekstem źródłowym” ze wskazaniem na znajdujący się w nim tekst źródłowy. Uczniowie powinni tekst przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście biograficznym oraz historyczno‑filozoficznym.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Prosi wybranego ucznia o przeczytanie pytania znajdującego się we wprowadzeniu do e‑materiału: W jaki sposób czytać tekst filozoficzny, by przeczytać go ze zrozumieniem? i rozpoczęcie dyskusji na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu. Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu zawartego w sekcji „Przeczytaj”, jeśli nauczyciel – na podstawie raportu na platformie – uważa, że przygotowanie uczniów jest wystarczające, może pominąć tę czynność. Uczniowie indywidualnie zapisują pięć najważniejszych ich zdaniem kwestii poruszanych w tekście. Następnie w parach porównują swoje wybory. Nauczyciel prosi wybrane pary o podsumowanie swojej pracy.
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Odczytanie poleceń:
– polecenie 1.: Zapoznaj się z artykułem Artura Szutty i wynotuj z niego trzy wskazówki dotyczące czytania tekstów filozoficznych.;
– polecenie 2.: Spróbuj określić, na czym polega specyfika tekstu filozoficznego i skąd wynikają trudności w jego odbiorze.
Pierwsze polecenie uczniowie wykonują indywidualnie. Nad odpowiedziami do drugiego polecenia pracuje wspólnie cały zespół klasowy.Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1–4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.
Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 5 i 6. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.
Interpretacja uogólniająca tekstu źródłowego. Uczniowie przygotowują konspekt pracy argumentacyjnej, w której przedstawią interpretację omawianego tekstu źródłowego. Pracują indywidualnie, posiłkując się notatkami oraz treściami ćwiczeń.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.
Materiały pomocnicze:
Jak uczyć filozofii i etyki w szkole? Materiały z ogólnopolskiej konferencji filozoficznej, Gdańsk 2017, dostępne w internecie: http://nauczaniefilozofii.ug.edu.pl/sites/default/files/Abstrakty.pdf [dostęp: 27.11.2019].
Lipman M., Sharp A., Oscanyan F., Filozofia w szkole, Centralny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa 1997.
Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.