Barbara Markiewicz Od filozofów jońskich do Pascala. Wybór tekstów

Parmenides

A zatem powiem ci, a ty, wysłuchawszy, przekaż dalej me słowo, o dwu drogach dociekań, jakie jedynie się dają pomyśleć. Pierwsza dochodzi do tego, co jest i nie może nie być – wskazuje ją przekonanie idące za prawdą, druga zaś dochodzi do tego, co nie jest i być nie może. Tą drożyną, powiadam ci, przejść jednak nie sposób, gdyż niemożliwe, abyś poznał to, co nie jest, albo coś o tym powiedział. Albowiem myśleć coś i to, że ono jest – jest tym samym.
Należy zatem mówić i myśleć, że byt jest, bo jest to, co jest, nie zaś to, co nie jest. To radzę ci wziąć pod uwagę.
Przestrzegam cię zatem przed tą drogą, po której błądzą śmiertelnicy – dwugłowcy!
Pozostaje jedynie droga wiodąca ku temu, co jest. Na drodze tej jest bardzo wiele znaków, że byt nie jest stworzony ani zniszczalny, że jest jeden, jednolity i nieograniczony, ani „był”, ani „będzie”, ale jest w całości swej czymś jednym i ciągłym.

teksta Źródło: Barbara Markiewicz, Od filozofów jońskich do Pascala. Wybór tekstów, Warszawa 1999, s. 16.

Barbara Markiewicz Od filozofów jońskich do Pascala. Wybór tekstów

Heraklit

Choć mowa [logos] jest wszechobecna, to jednak nie rozumieją jej ludzie, zanim jej nie usłyszą, a i usłyszawszy po raz pierwszy. I choć wszystko wedle tej mowy zachodzi, to oni jednak podobni są do nieprzytomnych, gdy próbują zdać sobie sprawę ze słów i czynów, tak jak ja je wykładam, rozróżniając wszystko wedle natury i mówiąc, jak jest. Reszta ludzi nie pomni nawet tego, co czyni na jawie, tak jak zapomina o tym, co czyni we śnie.
Nie mnie, lecz mowę słuchając, mądrze jest się zgodzić, że wszystko jest jednym.
Należy iść za tym, co wszystkim jest wspólne (a wspólne znaczy to samo, co ogólne). Chociaż logos jest wszystkim wspólny, wielu jednak żyje tak, jakby miało tylko swój własny rozum.
Nie rozumieją tego, co słyszalne, jak głusi. Przysłowie powiada o nich: będący, lecz nieobecni.
Obudzeni mają jeden wspólny świat [kosmos] – we śnie każdy wraca do swego własnego.
Złymi świadkami są oczy i uszy ludzi mających duszę barbarzyńców.
Choćbyś wszystkie drogi schodził, nie odnajdziesz granic duszy, tak głęboka jest jej mowa.
Przeciwieństwa się godzą, a z różnych dźwięków powstaje najpiękniejsza harmonia.
Ludzie nie rozumieją, jak poróżnione ze sobą się zgadzają – wieczna harmonia przeciwieństw, jak łuk i lira.
Trzeba wiedzieć, że wojna jest powszechna i prawym jest spór, i wszystko powstaje przez spór i zawinienie.
Wojna jest wszystkiego ojcem, wszystkiego władcą, jednych czyni bogami – innych ludźmi, jednych niewolnymi – drugich wolnymi.
Tego świata, tego samego dla wszystkich, nie zdziałał żaden z bogów ani żaden z ludzi, ale był on wiecznie, jest i będzie żywym ogniem, wedle miary rozniecającym się i wedle miary przygasającym.

b Źródło: Barbara Markiewicz, Od filozofów jońskich do Pascala. Wybór tekstów, Warszawa 1999, s. 14–15.