Dla nauczyciela

Autor: Stanisław Mrozowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Weltpolitik. Rywalizacja mocarstw i antagonizmy na arenie międzynarodowej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
XXXVII. I wojna światowa. Uczeń:
1) wyjaśnia pośrednie i bezpośrednie przyczyny wybuchu wojny, z uwzględnieniem procesu powstawania dwóch przeciwstawnych systemów sojuszy;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • omawia politykę zagraniczną Niemiec w drugiej połowie XIX w. i wyjaśnia znaczenie terminu Weltpolitik;

  • tłumaczy, dlaczego Wielka Brytania widziała w Rzeszy największe zagrożenie dla siebie oraz światowego ładu;

  • charakteryzuje politykę innych państw (m.in. Francji i Rosji) oraz rywalizację krajów europejskich na arenie międzynarodowej i w koloniach.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

  • analiza materiału źródłowego (porównawcza);

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca, aby uczniowie przypomnieli sobie najważniejsze wydarzenia w Europie w XIX w. oraz jak wyglądał układ sił i sojuszów powstały najpierw na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego, a potem w wyniku Wiosny Ludów.

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia uczniom temat oraz cele zajęć.

  2. Poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy (będą to obowiązujące uczniów kryteria sukcesu). Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

  1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel poleca uczniom odliczyć do sześciu i utworzyć cztero- lub pięcioosobowe grupy. Każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

  • grupy 1 i 4 – Nowy gracz;

  • grupy 2 i 5 – O miejsce pod słońcem oraz Berlin–Stambuł–Bagdad;

  • grupy 3 i 6 – Skok pantery do… Afryki oraz „Przyszłość nasza leży na morzach”.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 2 i 3 z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

3. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel prosi wybranego ucznia o przeczytanie polecenia 6: „Wyjaśnij, w jaki sposób kraje europejskie chciały zapewnić sobie pozycję i bezpieczeństwo na arenie międzynarodowej”. Poleca uczniom, aby obejrzeli film nr 3 i następnie przygotowali odpowiedzi. Odtwarza nagranie, a po ustalonym wcześniej czasie wskazana osoba lub ochotnik prezentuje propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują.

4. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie 8: analizują karykaturę. Nauczyciel, nawiązując do polecenia 5 z sekcji „Film edukacyjny”, zadaje uczniom pytanie: Czy waszym zdaniem Wilhelm II zasłużył na opinię człowieka „niepoważnego, niedojrzałego emocjonalnie, nienadającego się do cesarskiej funkcji”? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje odpowiedzi wraz z uzasadnieniem, mogą dyskutować między sobą.

Faza podsumowująca:

  1. Prowadzący zadaje uczniom pytania: Jak myślicie, czy musiało dojść do wojny światowej? Jakie przesłanki uzasadniają taką tezę? Co musiałoby się stać, aby zapobiec eskalacji konfliktów między mocarstwami? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, nauczyciel prosi jedną osobę o podsumowanie.

  2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia 6 i 7 z sekcji „Sprawdź się”.

  2. (Dla uczniów chętnych) Zapoznaj się z pierwszymi dwoma filmami poświęconymi rywalizacji mocarstw i wykonaj dołączone do nich polecenia.

Materiały pomocnicze:

  • G. Szelągowska, Historia 3. Dzieje nowożytne i najnowsze 1870–1939. Podręcznik dla klasy III liceum ogólnokształcącego, WSiP, Warszawa 1999.

  • Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

  • Wielka historia Polski, t. 1–10, Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

  • Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z nagraniami w sekcji „Film edukacyjny”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Spis ilustracji nieopisanych:

Ćwiczenie 3 – Mapa świata w 1898 roku; lic. CC BY‑SA 3.0, Contentplus.pl sp. z o.o. na podstawie Roke~commonswiki, Wikimedia Commons.

Ćwiczenie 6

  • Ilustracja 1 – Wielki krążownik „Książę Bismarck”; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 2 – SMS „Zähringen”; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 3 – SMS „Wittelsbach”; Bundesarchiv, DVM 10 Bild‑23‑61‑16, CC‑BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 4 – Okręt liniowy SMS „Mecklenburg”; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 5 – SMS „Deutschland”; Bundesarchiv, DVM 10 Bild‑23‑61‑08, CC‑BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 6 – SMS „Hessen”; Bundesarchiv, DVM 10 Bild‑23‑63‑56, CC‑BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 7 – SMS „Scharnhorst”; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 8 – SMS „Dresden”; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 9 – SMS „Emden I”; Bundesarchiv, DVM 10 Bild‑23‑61‑13, CC‑BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 10 – SMS „Goeben”; Bundesarchiv, DVM 10 Bild‑23‑61‑15, CC‑BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 11 – SMS „Kaiser”; Bundesarchiv, DVM 10 Bild‑23‑61‑83, CC‑BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 12 – SMS „Prinzregent Luitpold”; Bundesarchiv, DVM 10 Bild‑23‑61‑53, CC‑BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 13 – SMS „Derfflinger”; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ilustracja 14 – SMS „Regensburg”; domena publiczna, Wikimedia Commons.

Sprawdź się