Dla nauczyciela
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Wpływ działalności człowieka na atmosferę Ziemi.
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II/III
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy: XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.
Uczeń: 10) przyjmuje postawę współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego Ziemi.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
podaje przykłady działalności człowieka, których konsekwencje powodują wzrost i spadek temperatury atmosfery ziemskiej,
opisuje wpływ chmur na temperaturę atmosfery,
wyjaśnia pojęcie sprzężenia zwrotnego i podaje przykłady sprzężeń potęgujących wpływ działalności człowieka na atmosferę.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, burza mózgów, plakaty/mapa myśli, metody operatywne (praca z tekstem e‑materiału, z mapą myśli)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, kartki samoprzylepne, arkusze papieru, pisaki
Materiały pomocnicze
J. Desperak, J. Balon, Tablice geograficzne, Świat Książki, Warszawa 2003, s. 635‑640.
G. D. Roth, Pogoda i klimat, Świat Książki, Warszawa 2000.
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca
Wprowadzenie do lekcji – burza mózgów: nauczyciel prosi uczniów, aby na karteczkach samoprzylepnych napisali po jednej szkodliwej substancji, którą człowiek wprowadza do atmosfery w wyniku swojej działalności.
Analiza i grupowanie wypisanych substancji, krótka pogadanka na temat źródeł ich wprowadzania.
Przedstawienie tematu lekcji i jej celów.
Faza realizacyjna
Dyskusja na temat działalności człowieka, których konsekwencje powodują wzrost lub spadek temperatury atmosfery ziemskiej.
Podawane przez uczniów przykłady działalności są zapisywane na tablicy.
Podział tych działalności, które emitują gazy cieplarniane (powodują wzrost temperatury w troposferze).
Poszukiwania działań człowieka, które powodują spadek temperatury w troposferze.
Omówienie wpływu jakie odgrywają chmury na temperaturę atmosfery,
Krótka dyskusja: czy chmury zwiększają czy obniżają temperaturę w troposferze? (nawiązanie do znaczenia wzrostu ilości pary wodnej w troposferze).
Nauczyciel dzieli uczniów na 4 grupy (w zależności od liczebności klasy) – zadaniem każdej jest opracowanie mapy myśli dotyczącej przyczyn i skutków podanego efektu działalności człowieka.
Każdej grupie nauczyciel przydziela jeden z efektów działalności człowieka, który przyczynia się do wzrostu lub spadku temperatury w atmosferze. W celu wykorzystania e‑materiału, powinny to być np. emisja aerozoli atmosferycznych do niższego poziomu troposfery, emisja freonów, emisja metanu, emisja dwutlenku węgla.
Uczniowie tworzą mapy myśli; nauczyciel przypomina o szukaniu związków przyczynowo – skutkowych.
Po zakończeniu pracy uczniowie przyczepiają swoje mapy myśli do tablicy.
Wybrany uczeń z każdej grupy prezentuje opracowaną mapę myśli; nauczyciel podkreśla związki przyczynowo – skutkowe (jeżeli zostały słabo zaznaczone w wypowiedzi ucznia).
Następnie nauczyciel prosi, aby uczniowie wykonali mapę myśli znajdującą się w e‑materiale.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (odwołując się do celów lekcji) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń.
Uczniowie w parach wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału.
Nauczyciel pyta o ewentualne trudności i wyjaśnia je.
Uczniowie dzielą się informacjami na temat lekcji np. co im się najbardziej podobało, co było dla nich nową wiedzą, do czego mogą ją wykorzystać.
Praca domowa
Utwórz model przyczynowo‑skutkowy dotyczący wpływu dowolnie wybranego rodzaju transportu na atmosferę.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
mapa myśli może zostać wykorzystana podczas lekcji o przykładach działań na rzecz ochrony geo- i bioróżnorodności (zakres rozszerzony XVIII. 10),
mapa myśli może zostać wykorzystana również podczas lekcji dotyczących geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (zakres rozszerzony XVIII. 1),
mapa myśli może zostać wykorzystana także na lekcjach powtórzeniowych w zakresie podstawowym i rozszerzonym dotyczących wpływu działalności człowieka na środowisko.