SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Przyczyny i skutki zróżnicowanego tempa zmian liczby ludności w skali globalnej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

VIII. Przemiany struktur demograficznych i społecznych oraz procesy osadnicze: rozmieszczenie i liczba ludności, przemiany demograficzne, migracje, zróżnicowanie narodowościowe, etniczne i religijne, kręgi kulturowe, sieć osadnicza, procesy urbanizacji, rozwój obszarów wiejskich.

Uczeń:

2) analizuje i wyjaśnia zmiany liczby ludności świata oraz przestrzenne zróżnicowanie wielkości wskaźników: urodzeń, zgonów i przyrostu naturalnego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa stan i dynamikę tempa zmian liczby ludności świata na przestrzeni lat,

• porównuje kontynenty pod względem tempa zmian liczby ludności,

• wyjaśnia przyczyny i skutki zróżnicowanego tempa zmian liczby ludności na świecie i na poszczególnych kontynentach.

Strategie nauczania: konektywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, praca z e‑materiałem, burza mózgów

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca w parach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Forecast of the World Population in 2019 and 2100, by Continent, statista.com (dostęp 5.07.2021).

Roser M., Ritchie H., Ortez‑Ospina E., World Population Growth, Our World In Data (dostęp 5.07.2021).

U.S. and World Population Clock, census.gov (dostęp 5.07.2021).

Wrona J., Geografia ludności świata i Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2009.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).

• Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie wiadomości na temat liczby ludności na świecie i na poszczególnych kontynentach.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi jednego z uczniów o przypomnienie, w jaki sposób oblicza się wskaźnik dynamiki. Następnie wyświetla i komentuje wprowadzenie do e‑materiału.

• Następnie nauczyciel wyświetla na ekranie fragment grafiki interaktywnej przedstawiający zmiany tempa wzrostu liczby ludności na świecie. Prosi uczniów o wykonanie polecenia nr 1 i 2. Rozpoczyna się klasowa dyskusja na temat odpowiedzi na te polecenia.

• Następnie nauczyciel wyświetla fragment Wskaźnik dynamiki zmian liczby ludności z części „Przeczytaj”. Chętni uczniowie analizują i interpretują na forum klasy wykres i tabelę zamieszczone w tej części.

• Następnie nauczyciel prosi uczniów, żeby w parach zastanowili się nad przyczynami i skutkami wysokiego i niskiego tempa wzrostu liczby ludności. Po zakończonym zadaniu uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują w formie schematu swoje propozycje.

• W kolejnym etapie nauczyciel dzieli uczniów na sześć grup. Każda z nich ma zadanie przeanalizować i zinterpretować zróżnicowanie tempa zmian liczby ludności na poszczególnych kontynentach (każdej grupie zostaje przydzielony jeden kontynent). Uczniowie, korzystając z tabletów lub komputerów, pracują z grafiką interaktywną i robią w zeszytach notatki na ten temat.

• Po upływie określonego przez nauczyciela czasu grupy przedstawiają rezultaty swojej pracy. Następnie nauczyciel inicjuje klasową dyskusję na ten temat.

• W następnym etapie lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku „Sprawdź się”. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują je.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Dodatkowo nauczyciel może w celu podsumowania wyświetlić na ekranie grafikę interaktywną.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach i przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Korzystając z różnych źródeł informacji geograficznej, uczniowie mają za zadanie stworzyć (na podstawie aktualnych danych) listę 10 państw o największym rocznym procentowym przyroście liczby ludności, a także listę 10 państw o największym rocznym procentowym ubytku ludności. Dodatkowo uczniowie proponują przyczyny i skutki analizowanych zjawisk.

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas lekcji poświęconej etapom rozwoju demograficznego ludności oraz konsekwencjom eksplozji demograficznej lub regresu demograficznego w wybranych państwach (zakres podstawowy: VIII. 3).