Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Identyfikowanie pojęć z zakresu etyki – na podstawie wybranych tekstów Nietzschego

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przedstawisz motywy nietzscheańskiej krytyki moralności tradycyjnej i chrześcijaństwa.

• Wyjaśnisz pojęcia woli mocy, amor fati, przewartościowania wszystkich wartości i nadczłowieka.

• Przeanalizujesz fragmenty tekstów autorstwa Fryderyka Nietzschego, m.in.  Tako rzecze Zaratustra.

• Przeanalizujesz mapę myśli dotyczącą nietzscheańskiego rozumienia zagadnień moralnych.

• Zdefiniujesz immoralizm, emotywizm i relatywizm moralny.

Cele operacyjne. Uczeń:

• stosuje narzędzia logiki w analizie tekstu filozoficznego i zawartej w nim argumentacji, a także w obronie przed manipulacją;

• umie stawiać pytania światopoglądowe (w tym moralne) i poszukiwać odpowiedzi na nie z wykorzystaniem wiedzy filozoficznej;

• podejmuje rzetelną dyskusję filozoficzną oraz formułuje w niej jasne i uzasadnione stanowisko.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze papieru, flamastry.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby w parach lub trójkach przygotowali prezentacje multimedialne dotyczącą przydzielonego im zagadnienia: woli mocy, amor fati, przewartościowania wszystkich wartości, nadczłowieka.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Prezentacja efektów pracy w domu. Nauczyciel prosi uczniów, aby zaprezentowali na forum klasy efekty pracy w domu. Pozostali uczniowie zadają prezentującym pytania. Omówienie wyników na forum klasy.

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Prowadzący zajęcia dzieli klasę na dwa zespoły i informuje uczniów, że będą pracować metodą map myśli, opracowując dwa tematy:
   – grupa 1.: nietzscheańska krytyka moralności;
   – grupa 2.: nietzscheańska krytyka chrześcijaństwa.
   Nauczyciel rozdaje uczniom arkusze brystolu i pisaki do wykonania map. Zachęca uczniów, żeby na swoich schematach stosowali różne kolory zapisów, proste rysunki i symbole. Po wykonaniu zadania przedstawiciele zespołów prezentują mapy i je omawiają.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Mapa myśli”. Odczytanie poleceń do multimedium:
   – Przeanalizuj poniższą mapę myśli. Rozważ, czy wydaje ci się ona spójna i logiczna. Po jej przeczytaniu podaj przykłady konkretnych twórców kultury (artystów, naukowców, a może polityków), którzy realizowali opisane w niej treści.
   – Zastanów się jeszcze raz nad pojęciami cnoty darzącej i cnoty zmniejszającej. Oceń, czy twoim zdaniem są to koncepcje etycznie ciekawe. Czy zgadzasz się z ich założeniami?
   Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenia nr 1‑3.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 4‑8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Dżugaj M., Zwierzę. Człowiek. Nadczłowiek: myśl antropologiczna Friedricha Nietzschego, w: „Amor Fati”, nr 2/2015, s. 153‑165.

• Chrzanowski G., Kim jest „ostatni człowiek”, czyli o transcendowaniu w filozofii Fryderyka Nietzschego i w teologii chrześcijańskiej, w: Mistrzowie podejrzeń: afirmacja, negacja czy przezwyciężenie?, red. J. Guja, Kraków 2015, s. 101‑121.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.