Dla nauczyciela

Autor: Paweł Kaniowski

Przedmiot: Filozofia

Temat: Identyfikowanie pojęć z zakresu etyki – na podstawie wybranych tekstów Nietzschego

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
II. Elementy historii filozofii.
9. Friedrich Nietzsche. Uczeń:
1) przedstawia motywy nietzscheańskiej krytyki moralności tradycyjnej i chrześcijaństwa;
2) wyjaśnia pojęcia woli mocy i nadczłowieka;
4) analizuje fragment Tako rzecze Zaratustra (Przedmowa Zaratustry) Friedricha Nietzschego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Przedstawisz motywy nietzscheańskiej krytyki moralności tradycyjnej i chrześcijaństwa.

  • Wyjaśnisz pojęcia woli mocy, amor fati, przewartościowania wszystkich wartości i nadczłowieka.

  • Przeanalizujesz fragmenty tekstów autorstwa Fryderyka Nietzschego, m.in.  Tako rzecze Zaratustra.

  • Przeanalizujesz mapę myśli dotyczącą nietzscheańskiego rozumienia zagadnień moralnych.

  • Zdefiniujesz immoralizm, emotywizm i relatywizm moralny.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • stosuje narzędzia logiki w analizie tekstu filozoficznego i zawartej w nim argumentacji, a także w obronie przed manipulacją;

  • umie stawiać pytania światopoglądowe (w tym moralne) i poszukiwać odpowiedzi na nie z wykorzystaniem wiedzy filozoficznej;

  • podejmuje rzetelną dyskusję filozoficzną oraz formułuje w niej jasne i uzasadnione stanowisko.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • arkusze papieru, flamastry.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów, aby w parach lub trójkach przygotowali prezentacje multimedialne dotyczącą przydzielonego im zagadnienia: woli mocy, amor fati, przewartościowania wszystkich wartości, nadczłowieka.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

  2. Prezentacja efektów pracy w domu. Nauczyciel prosi uczniów, aby zaprezentowali na forum klasy efekty pracy w domu. Pozostali uczniowie zadają prezentującym pytania. Omówienie wyników na forum klasy.

Faza realizacyjna:

  1. Mapa myśli. Prowadzący zajęcia dzieli klasę na dwa zespoły i informuje uczniów, że będą pracować metodą map myśli, opracowując dwa tematy:
    – grupa 1.: nietzscheańska krytyka moralności;
    – grupa 2.: nietzscheańska krytyka chrześcijaństwa.
    Nauczyciel rozdaje uczniom arkusze brystolu i pisaki do wykonania map. Zachęca uczniów, żeby na swoich schematach stosowali różne kolory zapisów, proste rysunki i symbole. Po wykonaniu zadania przedstawiciele zespołów prezentują mapy i je omawiają.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Mapa myśli”. Odczytanie poleceń do multimedium:
    – Przeanalizuj poniższą mapę myśli. Rozważ, czy wydaje ci się ona spójna i logiczna. Po jej przeczytaniu podaj przykłady konkretnych twórców kultury (artystów, naukowców, a może polityków), którzy realizowali opisane w niej treści.
    – Zastanów się jeszcze raz nad pojęciami cnoty darzącej i cnoty zmniejszającej. Oceń, czy twoim zdaniem są to koncepcje etycznie ciekawe. Czy zgadzasz się z ich założeniami?
    Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

Faza podsumowująca:

  1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenia nr 1‑3.

  2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 4‑8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Dżugaj M., Zwierzę. Człowiek. Nadczłowiek: myśl antropologiczna Friedricha Nietzschego, w: „Amor Fati”, nr 2/2015, s. 153‑165.

  • Chrzanowski G., Kim jest „ostatni człowiek”, czyli o transcendowaniu w filozofii Fryderyka Nietzschego i w teologii chrześcijańskiej, w: Mistrzowie podejrzeń: afirmacja, negacja czy przezwyciężenie?, red. J. Guja, Kraków 2015, s. 101‑121.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się