Autor: Dawid Tarczyński

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Państwo a naród

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

IV. Aspekty etniczne życia społecznego.

Uczeń:

1) przedstawia różne koncepcje narodu (polityczną i etniczno‑kulturową); charakteryzuje czynniki narodotwórcze i sprzyjające zachowaniu tożsamości narodowej.

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

2) charakteryzuje atrybuty państwa jako organizacji politycznej (terytorialność, przymusowość, suwerenność zewnętrzna i wewnętrzna); przedstawia cechy władzy państwowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wyjaśnia pojęcia: naródpaństwo;

  • przedstawia koncepcję polityczną i etniczno‑kulturową narodu;

  • charakteryzuje czynniki narodotwórcze i sprzyjające zachowaniu tożsamości narodowej;

  • ocenia państwo jako organizację polityczną;

  • wskazuje główne atrybuty państwa;

  • analizuje cechy władzy państwowej.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja;

  • burza mózgów;

  • mapa myśli;

  • rozmowa nauczająca.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Uczniowie w formie burzy mózgów odpowiadają na pytania:

  • Czym jest naród i co to jest państwo?

  • Jakie najważniejsze cechy charakteryzują naród, a jakie państwo?

  • Jak rodzą się narody?

  • Czy wszystkie narody mają swoje państwa?

2. Odpowiedzi w formie mapy myśli zapisywane są na tablicy przez wybraną osobę.

3. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

Faza realizacyjna

1. Wprowadzenie nauczyciela – omówienie:

  • czym jest naród i jakie są koncepcje narodu;

  • czym są czynniki narodotwórcze;

  • czym jest państwo;

  • głównych atrybutów państwa.

2. Zespół klasowy zostaje podzielony na cztery grupy; każda z nich (w ramach burzy mózgów) przygotowuje wskazany przez nauczyciela element zajęć lekcyjnych:

  • grupa I – przygotowuje argumentację dla tezy, że niezbędnym czynnikiem, aby naród mógł przetrwać (nawet w najcięższych czasach), jest jego kultura;

  • grupa II – przygotowuje argumentację dla tezy, że każdy naród powinien mieć swoje państwo;

  • grupa III – przygotowuje charakterystykę suwerenności państwa z podziałem na suwerenność zewnętrzną i wewnętrzną;

  • grupa IV – przygotowuje charakterystykę zasady przymusowości państwa.

3. Każda grupa prezentuje wyniki swojej pracy; referuje je wyłoniona przez grupę osoba, zapisując najważniejsze informacje na tablicy.

4. W ramach całego zespołu klasowego uczniowie wspólnie dyskutują o tym, który spośród podanych czynników narodotwórczych jest najważniejszy: język, religia czy symbole narodowe (zastosowanie metody burzy mózgów i dyskusji).

5. Sporządzenie notatki z lekcji z podziałem na najważniejsze informacje dotyczące:

  • narodu;

  • państwa.

Faza podsumowująca

1. Indywidualne rozwiązanie gry interaktywnej.

Praca domowa:

Wykonanie ćwiczeń z modułu „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Émile Durkheim, O podziale pracy społecznej, Warszawa 2020.

Fryderyk Engels, Karol Marks, Manifest Partii Komunistycznej, 1848 r., marxist.org.

Karol Stehlin, Nauka o państwie św. Tomasza z Akwinu a Unia Europejska, 2003 r., piusx.org.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium może być wykorzystane do lekcji powtórzeniowej.