Autor: Dawid Tarczyński

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Państwo a naród

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

IV. Aspekty etniczne życia społecznego.

Uczeń:

1) przedstawia różne koncepcje narodu (polityczną i etniczno‑kulturową); charakteryzuje czynniki narodotwórcze i sprzyjające zachowaniu tożsamości narodowej.

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

2) charakteryzuje atrybuty państwa jako organizacji politycznej (terytorialność, przymusowość, suwerenność zewnętrzna i wewnętrzna); przedstawia cechy władzy państwowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia: naród i państwo;

• przedstawia koncepcję polityczną i etniczno‑kulturową narodu;

• charakteryzuje czynniki narodotwórcze i sprzyjające zachowaniu tożsamości narodowej;

• ocenia państwo jako organizację polityczną;

• wskazuje główne atrybuty państwa;

• analizuje cechy władzy państwowej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• burza mózgów;

• mapa myśli;

• rozmowa nauczająca.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Uczniowie w formie burzy mózgów odpowiadają na pytania:

• Czym jest naród i co to jest państwo?

• Jakie najważniejsze cechy charakteryzują naród, a jakie państwo?

• Jak rodzą się narody?

• Czy wszystkie narody mają swoje państwa?

2. Odpowiedzi w formie mapy myśli zapisywane są na tablicy przez wybraną osobę.

3. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

Faza realizacyjna

1. Wprowadzenie nauczyciela – omówienie:

• czym jest naród i jakie są koncepcje narodu;

• czym są czynniki narodotwórcze;

• czym jest państwo;

• głównych atrybutów państwa.

2. Zespół klasowy zostaje podzielony na cztery grupy; każda z nich (w ramach burzy mózgów) przygotowuje wskazany przez nauczyciela element zajęć lekcyjnych:

• grupa I – przygotowuje argumentację dla tezy, że niezbędnym czynnikiem, aby naród mógł przetrwać (nawet w najcięższych czasach), jest jego kultura;

• grupa II – przygotowuje argumentację dla tezy, że każdy naród powinien mieć swoje państwo;

• grupa III – przygotowuje charakterystykę suwerenności państwa z podziałem na suwerenność zewnętrzną i wewnętrzną;

• grupa IV – przygotowuje charakterystykę zasady przymusowości państwa.

3. Każda grupa prezentuje wyniki swojej pracy; referuje je wyłoniona przez grupę osoba, zapisując najważniejsze informacje na tablicy.

4. W ramach całego zespołu klasowego uczniowie wspólnie dyskutują o tym, który spośród podanych czynników narodotwórczych jest najważniejszy: język, religia czy symbole narodowe (zastosowanie metody burzy mózgów i dyskusji).

5. Sporządzenie notatki z lekcji z podziałem na najważniejsze informacje dotyczące:

• narodu;

• państwa.

Faza podsumowująca

1. Indywidualne rozwiązanie gry interaktywnej.

Praca domowa:

Wykonanie ćwiczeń z modułu „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Émile Durkheim, O podziale pracy społecznej, Warszawa 2020.

Fryderyk Engels, Karol Marks, Manifest Partii Komunistycznej, 1848 r., marxist.org.

Karol Stehlin, Nauka o państwie św. Tomasza z Akwinu a Unia Europejska, 2003 r., piusx.org.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium może być wykorzystane do lekcji powtórzeniowej.