Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Kościoły i związki wyznaniowe w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

II. Społeczeństwo obywatelskie.

Uczeń:

3) przedstawia funkcjonujące w Rzeczypospolitej Polskiej kościoły i inne związki wyznaniowe.

Zakres rozszerzony

IX. Sprawowanie władzy w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

15) przedstawia modele relacji państwo – kościół i stosunki Rzeczypospolitej Polskiej z Kościołem katolickim (na podstawie przepisów konkordatu) oraz wybranym związkiem wyznaniowym (na podstawie ustawy).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje działające w Polsce kościoły i związki wyznaniowe;

• analizuje stosunki państwa z Kościołem katolickim w Polsce na przykładzie przepisów konkordatu z 1993 r.;

• analizuje stosunki RP z wybranym związkiem wyznaniowym;

• prezentuje modele relacji państwo – kościół we współczesnym świecie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• wykład nauczający;

• dyskusja;

• analiza tekstów źródłowych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Przed zajęciami uczniowie zostali poproszeni o przypomnienie sobie, czym jest religia i jaką pełni funkcję w społeczeństwie i państwie.

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Wyznaczona osoba referuje informacje na temat religii i jej funkcji społecznych. Są one zapisywane na tablicy w formie notatki z zajęć lekcyjnych.

3. Uczniowie w parach analizują podstawowe formy organizacyjne religii: kościoły i związki wyznaniowe i wskazują podstawy prawne ich funkcjonowania. Ochotnicy przedstawiają swoje spostrzeżenia na forum klasy.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyjaśnia zespołowi klasowemu, że polskie tradycje religijne były od czasów Rzeczypospolitej szlacheckiej wielowyznaniowe i oparte na zasadzie tolerancji religijnej – przykład konfederacji warszawskiej z 1573 r.

2. Burza mózgów na temat roli tolerancji religijnej dla stabilności państwa. Uczniowie dyskutują i zapisują swoje propozycje. Po fazie twórczej następuje weryfikacja pomysłów i ustalenie wniosków.

3. Podział klasy na grupy. Każda z nich opracowuje jedno z zagadnień:

• Grupa 1 – Analiza sytuacji w wielonarodowościowej i wielowyznaniowej II Rzeczypospolitej; wskazanie największych grup wyznaniowych oraz tych, które miały uznanie prawne.

• Grupa 2 – Wskazanie zmian wywołanych II wojną światową w kwestii religii.

• Grupa 3 – Analiza związków wyznaniowych funkcjonujących po zakończeniu II wojny światowej.

• Grupa 4 – Analiza sytuacji wyznaniowej w III Rzeczypospolitej Polskiej z uwzględnieniem obecnie obowiązujących uregulowań prawnych dotyczących funkcjonowania kościołów i związków wyznaniowych.

4. Reprezentanci grup przedstawiają efekty pracy.

5. Uczniowie wspólnie analizują założenia konkordatu między Rzeczpospolitą Polską i Stolicą Apostolską podpisanego 28 lipca 1993 r. oraz stosunki państwo – Świadkowie Jehowy w Polsce.

6. Praca z mapą interaktywną. Uczniowie analizują zawarte w niej informacje, a następnie indywidualnie wykonują zadania. Chętne/wybrane osoby przedstawiają swoje rozwiązania.

Faza podsumowująca

1. Podsumowanie wiadomości na temat stosunków państwo – kościół w RP. Zwrócenie uwagi na zachodzące zmiany w relacjach państwo – kościół i związki wyznaniowe.

2. Wykonanie przez uczniów ćwiczeń 1–4 z sekcji „Sprawdź się”.

Praca domowa:

Wykonanie pozostałych ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej 2019, Warszawa 2019.

Bartłomiej Ceglarski, Jak zarejestrować kościół/związek wyznaniowy w 2018 r.?, infor.pl.

Marcin Przyciszewski, Relacje państwo Kościół – model polski, ekai.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Materiał może zostać wykorzystany do przygotowania zadania domowego o relacjach państwo – związki wyznaniowe na świecie lub do lekcji powtórzeniowej.