Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.

Art. 53

1. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.

2. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują.

3. Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio.

4. Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.

5. Wolność uzewnętrzniania religii może być ograniczona jedynie w drodze ustawy i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności lub wolności i praw innych osób.

6. Nikt nie może być zmuszany do uczestniczenia ani do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.

7. Nikt nie może być obowiązany przez organy władzy publicznej do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.

cyt1 Źródło: Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 27.04.2020 r.].

Bartłomiej Ceglarski Jak zarejestrować kościół/związek wyznaniowy w 2018 r.?

Pierwszym krokiem jest złożenie wniosku o wpis do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych, który jest prowadzony przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a także deklaracji o utworzeniu kościoła lub innego związku wyznaniowego. Prawo do wniesienia takiego wniosku przysługuje co najmniej 100 obywatelom RP posiadającym pełną zdolność do czynności prawnych.

Wniosek o wpis do rejestru powinien zawierać listę zawierającą notarialnie poświadczone podpisy potwierdzające treść wniosku i deklaracji o utworzeniu kościoła lub innego związku wyznaniowego, imię i nazwisko, datę urodzenia, miejsce zamieszkania, rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości oraz numer PESEL każdego z wnioskodawców; informację o dotychczasowych formach życia religijnego i metodach działania kościoła lub innego związku wyznaniowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; informację o podstawowych celach, źródłach i zasadach doktrynalnych, obrzędach religijnych; adres siedziby kościoła lub innego związku wyznaniowego oraz dane osób wchodzących do kierowniczych organów wykonawczych: imiona i nazwisko, datę urodzenia, adres zamieszkania, nazwę, serię i numer dokumentu tożsamości, nr PESEL, statut.

Wnioskodawcy mogą wybrać spośród siebie co najmniej pięcioosobowy komitet, który będzie reprezentował związek w postępowaniu rejestracyjnym. W takim przypadku do wniosku należy załączyć protokół z wyborów tego komitetu, a także dane personalne członków (takie jak ww.).

cyt2 Źródło: Bartłomiej Ceglarski, Jak zarejestrować kościół/związek wyznaniowy w 2018 r.?, 23.11.2017 r., dostępny w internecie: infor.pl [dostęp 28.04.2020 r.].

Marcin Przyciszewski Relacje państwo Kościół – model polski

(…) Artykuł 1 polskiego Konkordatu przypomina więc, że „Rzeczpospolita Polska i Stolica Apostolska potwierdzają, że Państwo i Kościół katolicki są – każde w swej dziedzinie – niezależne i autonomiczne oraz zobowiązują się do pełnego poszanowania tej zasady we wzajemnych stosunkach i we współdziałaniu dla rozwoju człowieka i dobra wspólnego”.

Koncepcja „autonomii i niezależności” Kościoła i państwa została wpisana także do polskiej Konstytucji jako podstawowa (ustrojowa) zasada relacji ze wszystkimi Kościołami. Jej art. 25 ust. 3 określa, że „stosunki między państwem a Kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności każdego w swoim zakresie, jak również współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego”.

A konkretnie, w ślad za tymi unormowaniami, państwo uznaje osobowość prawną struktur Kościoła katolickiego, respektując prawo kierowania się przezeń swym wewnętrznym prawem (kanonicznym). Przyznaje też Kościołowi autonomię w zakresie obsadzania wszystkich urzędów kościelnych, bez uprzedniej zgody władzy świeckiej. Autonomią cieszą się również cmentarze, te, które są własnością Kościoła i są zarządzane przez parafie. Konkordat tworzy więc rzeczywistość, w której „suwerenny” Kościół pełni swą misję w suwerennym, wolnym państwie.

cyt3 Źródło: Marcin Przyciszewski, Relacje państwo Kościół – model polski, 13.01.2019 r., dostępny w internecie: ekai.pl [dostęp 27.04.2020 r.].

Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania

Art. 8. Sytuacja prawna i majątkowa kościołów i związków wyznaniowych w RP. Kościoły i inne związki wyznaniowe w Polsce działają w konstytucyjnych ramach ustrojowych Rzeczypospolitej Polskiej; ich sytuację prawną i majątkową regulują przepisy rangi ustawowej.

Art. 9. Stosunek państwa do kościołów i związków wyznaniowych

1. W Rzeczypospolitej Polskiej stosunek państwa do wszystkich kościołów i innych związków wyznaniowych opiera się na poszanowaniu wolności sumienia i wyznania.

2. Gwarancjami wolności sumienia i wyznania w stosunkach państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są:

• oddzielenie kościołów i innych związków wyznaniowych od państwa;

• swoboda wypełniania przez kościoły i inne związki wyznaniowe funkcji religijnych;

• równouprawnienie wszystkich kościołów i innych związków wyznaniowych, bez względu na formę uregulowania ich sytuacji prawnej.

(…) Art. 11. Niezależność kościołów i związków wyznaniowych od państwa i ich ochrona prawna

1. Kościoły i inne związki wyznaniowe są niezależne od państwa przy wykonywaniu swoich funkcji religijnych.

2. Kościoły i inne związki wyznaniowe oraz ich działalność podlegają ochronie prawnej, w granicach określonych w ustawach.

3. Kościoły i inne związki wyznaniowe mogą składać wnioski do Trybunału Konstytucyjnego na zasadach i w trybie określonych w przepisach o Trybunale Konstytucyjnym.

cyt4 Źródło: Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, dostępny w internecie: lexlege.pl [dostęp 27.04.2020 r.].