Autor: Krzysztof Kowaluk

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Istota państwa w koncepcjach starożytnych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

2) charakteryzuje atrybuty państwa jako organizacji politycznej (terytorialność, przymusowość, suwerenność zewnętrzna i wewnętrzna); przedstawia cechy władzy państwowej;

5) przedstawia różne rozumienia pojęcia polityki; analizuje, na wybranych przykładach, zjawiska konfliktu i kompromisu politycznego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje rozumienie polityki w starożytnej Grecji;

• wyjaśnia pogląd na państwo Platona i Arystotelesa;

• analizuje starożytne klasyfikacje ustrojów politycznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel wyjaśnia znaczenie starożytnej myśli politycznej dla rozwoju poglądów na temat państwa. Przywołuje najważniejsze jej wątki oraz zwraca uwagę na nawiązania do koncepcji starożytnych w epoce odrodzenia i oświecenia.

2. Nauczyciel przedstawia cel i przedmiot zajęć.

Faza realizacyjna

1. Odbywa się debata filozofów starożytnych na temat: „Jakie są cechy dobrego państwa?”. Pięcioro uczniów zapoznaje się w domu z myślą polityczną myślicieli, w których role będzie się wcielać podczas zajęć. Każdy z nich przygotowuje wystąpienie, prezentujące credo filozofa. Filozofami są: sofista (np. Protagoras lub Gorgiasz), Platon, Arystoteles, cynik (Antystenes lub Diogenes) oraz stoik (np. Epiktet lub Seneka).

2. Uczniowie odgrywający role pięciu filozofów siadają w kręgu na środku sali, następnie przedstawiają streszczenie myśli politycznej każdego z nich – w formie kilkupunktowej listy cech dobrego państwa. Pozostali uczniowie słuchają wypowiedzi „filozofów”, a także zadają im pytania.

3. Nauczyciel przystępuje do debaty w roli prowadzącego i moderatora. Zadaje „filozofom” szereg pytań, pozwalając im wymieniać uwagi między sobą oraz polemizować. Zwraca uwagę na takie zagadnienia, jak: geneza państwa, najważniejsze cele państwa, pożądany ustrój państwa. Do debaty mogą się włączać pozostali uczniowie. Uczestnicy dyskusji odwołują się zarówno do wydarzeń starożytnych, jak i do współczesnych problemów, które mogą mieć związek z przesłaniem starożytnych filozofów.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel podsumowuje debatę filozofów oraz ocenia wystąpienia jej uczestników.

2. Uczniowie wykonują ćwiczenia 1–2.

Praca domowa:

Uczniowie oglądają pierwszy film oraz wykonują załączone do niego polecenia.

Materiały pomocnicze:

• Platon, Państwo, tłum. W. Witwicki, wolnelektury.pl.

• Arystoteles, Polityka, Warszawa 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film może zostać wykorzystany przez uczniów indywidualnie lub podczas zajęć w charakterze podsumowania.