Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak, Robert Wróbel

Przedmiot: chemia

Temat: Jakie elementy symetrii można wyróżnić w kryształach?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• porówna działania operacji symetrii na różne elementy;

• przekształci dany element za pomocą operacji symetrii;

• określi, jakie elementy symetrii posiada cząsteczka chemiczna.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• metoda lekcji odwróconej;

• analiza tekstów źródlowych;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika gadająca ściana;

• prezentacja multimedialna;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• rzutnik multimedialny;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania dotyczące symetrii zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: Gdzie możemy spotkać się z  symetrią?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia symetria w kryształach.

Faza realizacyjna:

1. Przed lekcją – nauczyciel podzielił uczniów na grupy i przydzielił grupom zagadnienia do przygotowania, uczniowie pracują samodzielnie w domu (według wcześniejszych instrukcji nauczyciela) – metoda lekcji odwróconej. Uczniowie korzystają z różnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału.

2. Podczas lekcji uczniowie pracują w grupach wg wcześniejszego podziału. Nauczyciel wyjaśnia, że zadaniem uczniów będzie przygotowanie wspólnej prezentacji multimedialnej bądź z wykorzystaniem arkuszy papieru i mazaków, na temat elementów symetrii w krystalografii, jakie przekształcenia powodują, jakie są ich symbole oraz przykłady różnych symetrii? Uczniowie mogą wykorzystać przygotowane przez nauczyciela różne bryły geometryczne. Uczniowie pracują w oparciu o dostępne źródła informacji na temat:

• I grupa – środek symetrii, płaszczyzna symetrii, osie symetrii;

• II grupa – oś dwukrotna, oś trójkrotna;

• III grupa – oś czterokrotna, oś sześciokrotna;

• IV grupa – translacje, kwazikryształy.

  W prezentacji powinny się znaleźć najważniejsze wiadomości o operacjach symetrii, z licznymi przykładami grafik. W razie potrzeby nauczyciel służy  uczniom pomocą w ustalaniu zawartości merytorycznej prezentacji.

3. Po zakończonej pracy liderzy grup lub chętni uczniowie prezentują rezultaty pracy każdej z grup. Nauczyciel monitoruje czas każdej prezentacji, tak by wszystkie grupy zdążyły zaprezentować rezultaty swojej pracy i dokonuje oceny prac uczniów wg wcześniej ustalonych kryteriów.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału. Pyta:

• Co to jest oś symetrii?

• Czym są płaszczyzny symetrii?

• Jakie poznałeś/łaś osie symetrii?

• Co to są kwazikryształy?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiało mi trudności...

• Czego się nauczyłem/łam...

• Przypomniałem sobie, że...

Praca domowa:

Nauczyciel zleca do wykonania ćwiczenia zawarte w zestawie ćwiczeń obecnego e‑materiału.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być użyta w utrwaleniu operacji symetrii podczas podsumowania lekcji.

Materiały pomocnicze:

• Arkusze papieru i mazaki.

• Różnego rodzaju bryły matematyczne. Nauczyciel może wykonać przed zajęciami różnego kształtu kafelki, które zostaną użyte do wykonania operacji symetrii.

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co to jest oś symetrii?

• Czym są płaszczyzny symetrii?

• Jakie poznałeś/łaś osie symetrii?

• Co to są kwazikryształy?