Autor: Maciej Młynarczyk

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Etyka mediów i dziennikarzy

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

II. Społeczeństwo obywatelskie

Uczeń:

7) krytycznie analizuje przekazy medialne i porównuje przekazy różnych mediów dotyczące tych samych wydarzeń czy procesów; formułuje własną opinię w oparciu o poznane fakty; rozpoznaje przejawy nieetycznych zachowań dziennikarzy.

Zakres rozszerzony

VI. Społeczeństwo obywatelskie i kultura polityczna

Uczeń:

16) krytycznie analizuje przekazy medialne; wyjaśnia podstawowe mechanizmy manipulacji wykorzystywane w mediach; wskazuje rolę Rady Etyki Mediów w Rzeczypospolitej Polskiej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje elementy składowe etyki mediów;

• porównuje zakres wolności mediów w wybranych państwach;

• prezentuje podstawowe zasady etyczne w pracy dziennikarza;

• analizuje przejawy naruszenia zasad etycznych przez dziennikarzy;

• uzasadnia stwierdzenie o konieczności etycznego działania mediów.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa;

• operacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• burza mózgów;

• mapa myśli.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przed zajęciami uczniowie wyszukują przykłady działań mediów/dziennikarzy, które wzbudziły w nich negatywne odczucia lub które oceniali negatywnie. Przed lekcją przynoszą notatki nauczycielowi.

2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

3. Burza mózgów. Uczniowie proponują swoje definicje etyki. Osoba moderująca zapisuje pomysły na jednej połowie tablicy. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów.

4. Nauczyciel inicjuje krótką dyskusję i pyta:

• Co według was oznacza pojęcie „etyka mediów i dziennikarzy”?

• Jaka jest relacja między etyką mediów a prawem dotyczącym działalności mediów?

Zapisanie propozycji uczniów na drugiej połowie tablicy. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie podają na podstawie Kodeksu Etyki Mediów przykłady nieetycznych zachowań dziennikarzy. Rozmowa na temat: „Jakie są przyczyny nieetycznych działań dziennikarzy?”. Na zakończenie chętna/wybrana osoba podsumowuje dyskusję.

2. Podział klasy na kilka grup – każda tworzy swoją mapę myśli: „Nieetyczne działania dziennikarzy”. Po upływie wyznaczonego czasu następuje prezentacja przed resztą klasy.

3. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne. Wspólne omówienie odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Na koniec lekcji odbywa się burza mózgów. Uczniowie zgłaszają propozycje działań mających na celu eliminowanie nieetycznych działań mediów/dziennikarzy.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wyobraź sobie, że jesteś dziennikarzem, któremu niesłusznie zarzucono manipulację danymi. W jaki sposób będziesz udowadniał nietrafność zarzutów? Zapisz plan swoich działań.

2. „Media rządzą światem. Nie jest to już czwarta władza, ale władza pierwsza, o ile nie jedyna…”. Sformułuj swoje stanowisko wobec przedstawionej tezy, uzasadniając je dwoma argumentami.

Materiały pomocnicze:

Marzena Barańska, Dylematy współczesnego dziennikarza/dziennikarstwa – wybrane zagadnienia, „Przegląd Politologiczny”, nr 4, 2011, s. 155–182.

Dziennikarstwo i świat mediów, red. Zbigniew Bauer, Edward Chudziński, Kraków 2008.

Paweł Czarnecki, Etyka mediów, Warszawa 2008.

Michał Drożdż, Etyczne aspekty mediów integralną częścią nauk o mediach, „Studia Medioznawcze”, nr 4 (55), 2013, s. 11–23.

Bartosz Głowacki, Internet jako źródło informacji dla dziennikarza – mijanie się z prawdą a etyka dziennikarska, „Studia Medioznawcze”, nr 1 (60), 2015, s. 11–23.

Jan Pleszczyński, Etyka dziennikarska i dziennikarstwa, Warszawa 2015.

Grzegorz Zaraziński, Czy mediom potrzebna jest etyka?, „Teologia Praktyczna”, t. 6, 2005, s. 5–27.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Mapę myśli można wykorzystać również na lekcji powtórkowej jako element pracy w grupach. W takiej sytuacji grupy przygotowują mapy przed zajęciami (jako pracę domową) i prezentują je w trakcie lekcji.