Autor: Anna Juwan

Temat: Pamięć i jej rodzaje

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz kryteria klasyfikowania pamięci ze względu na długość i typ zapamiętanej informacji.

• Rozróżnisz typy pamięci w zależności od trwałości śladu pamięciowego.

• Dowiesz się, jak porównywać cechy pamięci deklaratywnej i proceduralnej.

• Zrozumiesz różnice między pamięcią epizodyczną i semantyczną.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z audiobookiem;

• mapa myśli;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• 4 arkusze papieru A1, flamastry;

• zagadnienia do losowania (zob. materiały pomocnicze).

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
   – Co oznacza pojęcie pamięci?
   – Na czym polega proces uczenia się?
   – Co pomaga w uczeniu się?

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Audiobook”). Uczniowie czytają polecenia do multimedium, a następnie wysłuchują audiobooka. Po zapoznaniu się z nim wykonują w parach polecenia – nr 1 („Na podstawie nagrania i własnej wiedzy wymień różnice pomiędzy pamięcią deklaratywną a pamięcią proceduralną”) oraz nr 2 („Wyjaśnij różnice pomiędzy pamięcią deklaratywną semantyczną a pamięcią deklaratywną epizodyczną. Podaj przykłady”) – i porównują odpowiedzi z inną parą. Wybrane osoby przedstawiają rozwiązania na forum klasy.

2. Mapa myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Zespoły otrzymują papier A1 z hasłem: „Pamięć i jej rodzaje”. Uczniowie dopisują informacje na podstawie e‑materiału i własnej wiedzy, tworząc mapę myśli. Powinni uwzględnić informacje dotyczące:
   – klasyfikacji rodzajów pamięci ze względu na trwałość engramu;
   – klasyfikacji rodzajów pamięci ze względu na naturę engramu.
   Po upływie wyznaczonego czasu zespoły przekazują mapę myśli następnej grupie, która uzupełnia informacje. Plakaty przekazywane są od grupy do grupy zgodnie ze wskazówkami zegara. Gdy plakat wróci do grupy macierzystej, zadanie się kończy. Liderzy zespołów prezentują kolejno mapy myśli. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 7 (odnoszące się do tekstu na temat choroby Alzheimera) oraz ćwiczenie nr 8 (odnoszące się do tekstu na temat amnezji) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczeń wskazany przez nauczyciela losuje kartkę z zagadnieniem (zob. materiały pomocnicze) i układa do niego pytanie. Chętni uczniowie odpowiadają na nie. Osoba, która poprawnie udzieli odpowiedzi, losuje kolejną kartkę z zagadnieniem i układa do niego pytanie.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Audiobook” na lekcji „Jak efektywnie się uczyć?”.