Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Lewandowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Katastroficzne wizje Witkacego
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
dokonuje analizy fragmentów trzech tekstów Witkacego, poszukując w nich wątków katastroficznych.
określa źródła katastroficznych wizji Witkacego.
wyjaśnia, z czego wynikała odrębność punktu widzenia Witkacego na tle innych twórców nurtu katastroficznego w latach 30. XX w.
porównuje katastroficzne wizje Stanisława Ignacego Witkiewicza i Jana Kasprowicza.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja;
odwrócona klasa;
z użyciem e‑podręcznika.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z treścią bloku tekstowego lekcji Katastroficzne wizje Witkacego.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel pyta: jak sądzicie, w jakich momentach dziejowych tendencje katastroficzne przybierają na sile? Jakie wydarzenia mogą temu sprzyjać? Czy w znanych wam dziełach literackich można znaleźć wizje katastroficzne? Czy we współczesnym, znanym wam świecie, zetknęliście się z podobnymi wizjami?
Uczniowie odpowiadają swobodnie. Nauczyciel informuje, że ich praca na lekcji będzie skupiona na problemie katastroficznych wizji Witkacego.Podanie celu i tematu zajęć.
Faza realizacyjna:
Uczniowie sporządzają mapę skojarzeń wokół terminu katastrofizm. Jedna osoba może notować na tablicy propozycje innych.
Prowadzący zajęcia odtwarza wykład profesora Andrzeja Franaszka na temat źródeł i rodzajów katastrofizmu w dziełach Witkacego. Później uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenia 1 i 2 z sekcji „Film”. Wybrane osoby przedstawiają propozycje odpowiedzi, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.
W drugiej części tej fazy lekcji uczniowie wykonują (indywidualnie) wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Warto zwrócić uwagę na ćw. 2 i 5 oraz 6 i 7, które wymagają pracy z tekstem.
Faza podsumowująca:
Komentarzem do lekcji jest piosenka Jacka Kaczmarskiego Autoportret Witkacego (patrz materiały dodatkowe). Nauczyciel odtwarza ją w wykonaniu Przemysława Gintrowskiego. Prosi uczniów, by wskazali w tekście elementy katastroficzne.
Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.
Praca domowa:
Rozważ problem: czy katastrofizm Witkacego wynika z innych przesłanek niż katastrofizm Jana Kasprowicza z okresu Hymnów? Napisz rozprawkę na 400 słów. W pracy odwołaj się do dzieł obu twórców.
Materiały pomocnicze:
Autoportret Witkacego, sł. Jacek Kaczmarski, muz. i wyk. Przemysław Gintrowski, album Pamiątki:
Patrzę na świat z nawyku
Więc to nie od narkotyków
Mam czerwone oczy doświadczalnych królików
Wstałem właśnie od stołu
Więc to nie z mozołu
Mam zaciśnięte wargi zgłodniałych Mongołów
Słucham nie słów lecz dźwięków
Więc nie z myśli fermentu
Mam odstające uszy naiwnych konfidentów
Wszędzie węszę bandytów
Więc nie dla kolorytu
Mam typowy cień nosa skrzywdzonych Semitów
Widzę kształt rzeczy w ich sensie istotnym
I to mnie czyni wielkim oraz jednokrotnym
W odróżnieniu od was którzy Państwo wybaczą
Jesteście wierszem idioty odbitym na powielaczu
Dosyć sztywną mam szyję
I dlatego wciąż żyję
Że polityka dla mnie to w krysztale pomyje
Umysł mam twardy jak łokcie
Więc mnie za to nie kopcie
Że rewolucja dla mnie to czerwone paznokcie
Wrażliwym jest jak membrana
Zatem w wieczór i z rana
Trzęsę się jak śledziona z węgorza wyrwana
Zagłady świata się boję
Więc dla poprawy nastroju
Wrzeszczę jak dziecko w ciemnym zamknięte pokoju
Ja bardziej niż wy jeszcze krztuszę się i duszę
Ja częściej niż wy jeszcze żyć nie chcę a muszę
Ale tknąć się nikomu nie dam i dlatego
Gdy trzeba będzie sam odbiorę światu Witkacego
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.