Autor: Katarzyna Lewandowska

Temat: Katastroficzne wizje Witkacego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• dokonuje analizy fragmentów trzech tekstów Witkacego, poszukując w nich wątków katastroficznych.

• określa źródła katastroficznych wizji Witkacego.

• wyjaśnia, z czego wynikała odrębność punktu widzenia Witkacego na tle innych twórców nurtu katastroficznego w latach 30. XX w.

• porównuje katastroficzne wizje Stanisława Ignacego Witkiewicza i Jana Kasprowicza.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• odwrócona klasa;

• z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z treścią bloku tekstowego lekcji Katastroficzne wizje Witkacego.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel pyta: jak sądzicie, w jakich momentach dziejowych tendencje katastroficzne przybierają na sile? Jakie wydarzenia mogą temu sprzyjać? Czy w znanych wam dziełach literackich można znaleźć wizje katastroficzne? Czy we współczesnym, znanym wam świecie, zetknęliście się z podobnymi wizjami?
   Uczniowie odpowiadają swobodnie. Nauczyciel informuje, że ich praca na lekcji będzie skupiona na problemie katastroficznych wizji Witkacego.

2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie sporządzają mapę skojarzeń wokół terminu katastrofizm. Jedna osoba może notować na tablicy propozycje innych.

2. Prowadzący zajęcia odtwarza wykład profesora Andrzeja Franaszka na temat źródeł i rodzajów katastrofizmu w dziełach Witkacego. Później uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenia 1 i 2 z sekcji „Film”. Wybrane osoby przedstawiają propozycje odpowiedzi, a nauczyciel weryfikuje ich poprawność.

3. W drugiej części tej fazy lekcji uczniowie wykonują (indywidualnie) wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Warto zwrócić uwagę na ćw. 2 i 5 oraz 6 i 7, które wymagają pracy z tekstem.

Faza podsumowująca:

1. Komentarzem do lekcji jest piosenka Jacka Kaczmarskiego Autoportret Witkacego (patrz materiały dodatkowe). Nauczyciel odtwarza ją w wykonaniu Przemysława Gintrowskiego. Prosi uczniów, by wskazali w tekście elementy katastroficzne.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Rozważ problem: czy katastrofizm Witkacego wynika z innych przesłanek niż katastrofizm Jana Kasprowicza z okresu Hymnów? Napisz rozprawkę na 400 słów. W pracy odwołaj się do dzieł obu twórców.

Materiały pomocnicze:

• Autoportret Witkacego, sł. Jacek Kaczmarski, muz. i wyk. Przemysław Gintrowski, album Pamiątki:
  Patrzę na świat z nawyku
  Więc to nie od narkotyków
  Mam czerwone oczy doświadczalnych królików
  Wstałem właśnie od stołu
  Więc to nie z mozołu
  Mam zaciśnięte wargi zgłodniałych Mongołów
  Słucham nie słów lecz dźwięków
  Więc nie z myśli fermentu
  Mam odstające uszy naiwnych konfidentów
  Wszędzie węszę bandytów
  Więc nie dla kolorytu
  Mam typowy cień nosa skrzywdzonych Semitów
  Widzę kształt rzeczy w ich sensie istotnym
  I to mnie czyni wielkim oraz jednokrotnym
  W odróżnieniu od was którzy Państwo wybaczą
  Jesteście wierszem idioty odbitym na powielaczu
  Dosyć sztywną mam szyję
  I dlatego wciąż żyję
  Że polityka dla mnie to w krysztale pomyje
  Umysł mam twardy jak łokcie
  Więc mnie za to nie kopcie
  Że rewolucja dla mnie to czerwone paznokcie
  Wrażliwym jest jak membrana
  Zatem w wieczór i z rana
  Trzęsę się jak śledziona z węgorza wyrwana
  Zagłady świata się boję
  Więc dla poprawy nastroju
  Wrzeszczę jak dziecko w ciemnym zamknięte pokoju
  Ja bardziej niż wy jeszcze krztuszę się i duszę
  Ja częściej niż wy jeszcze żyć nie chcę a muszę
  Ale tknąć się nikomu nie dam i dlatego
  Gdy trzeba będzie sam odbiorę światu Witkacego

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.