Dla nauczyciela
Autor: Joanna Oparek
Przedmiot: Język polski
Temat: Dwie kroniki: portrety polskich władców według Galla Anonima i mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
przeanalizuje przyczyny i cele powstania Kronik polskich;
dowie się, w jaki sposób średniowieczne Kroniki polskie kształtowały wzór dobrego i silnego władcy;
omówi podobieństwa i różnice między kronikami Galla Anonima i Wincentego Kadłubka.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat historycznych postaci wielkich władców epoki średniowiecza i stawia pytanie otwarte: W jaki sposób ich dokonania odzwierciedlały się w literaturze? Nauczyciel może wskazać na znaczenie kronik oraz francuskich pieśni i poematów epickich (chansons de geste).
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel inicjuje rozmowę na temat sukcesji tronu. Podkreśla, że w monarchiach dziedzicznych ustalana była w oparciu o primogeniturę (pierworództwo). Zadaje pytanie otwarte: Co jeszcze legitymizowało królewską władzę? Naprowadza uczniów na znaczenie ceremonii koronacyjnej i jej elementów – symboli dynastycznych.
Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, nawiązując do wcześniejszej rozmowy. Ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.
Faza realizacyjna:
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.
Nauczyciel prosi uczniów o wspólne stworzenie schematu wzorca osobowego władcy – z podziałem na cechy i przywileje oraz schematu wzorca osobowego władcy z podziałem na cechy/przywileje właściwe dla 1) króla jako osoby świeckiej i 2) króla jako przywódcy duchowego.
Uczniowie zapoznają się z mapą myśli. Wyjaśniają w parach, w jaki sposób przedstawiają władców w Kronikach Gall Anonim i Wincenty Kadłubek, jaką ich charakterystykę tworzą.
Uzupełniają mapę myśli o inne cytaty i wymieniają cechy, jakie zostały im przypisane.
Faza podsumowująca:
Uczniowie po zapoznaniu się z prezentacją multimedialną wykonują zamieszczone w tej sekcji polecenia i ćwiczenia. Chętne osoby prezentują odpowiedzi.
Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie roli średniowiecznej literatury parenetycznej dla kształtowania się ideału władcy. Inni uczniowie uzupełniają jego wypowiedź.
Praca domowa:
Zastanów się, czy w poszczególnych tekstach przedstawiających średniowiecznych władców czytelnik ma do czynienia z idealizacją postaci, czy manipulacją autorów. Zajmij stanowisko, formułując dwa argumenty odnoszące się do poznanych tekstów [150‑200 słów].
Materiały pomocnicze:
Marian Plezia, Kronika Galla na tle historiografii XII wieku, Kraków 1947.
Andrzej Feliks Grabski, Dzieje historiografii, Poznań 2006.
Wskazówki metodyczne
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.