Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Lewandowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Jest się takim jak miejsce, w którym się jest
. Granica Zofii Nałkowskiej jako powieść społeczna
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
wskazuje przyczyny popularności powieści społecznych w okresie dwudziestolecia międzywojennego,
wymienia czynniki, które wpłynęły na powstanie oraz kształt Granicy Zofii Nałkowskiej,
charakteryzuje wizję Nałkowskiej dotyczącą relacji jednostka – społeczeństwo wyłaniającą się z powieści Granica,
interpretuje wybrane fragmenty Granicy dotyczące problemów społecznych poruszanych przez autorkę.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Jest się takim jak miejsce, w którym się jest. Granica Zofii Nałkowskiej jako powieść społeczna”.
Uczniowie powinni zapoznać się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i przygotować prezentację na temat: „Sytuacja społeczno‑polityczna w dwudziestoleciu międzywojennym. Nauczyciel prosi również o wykonanie ćwiczenia nr 1 w sekcji „Sprawdź się”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Na podstawie wprowadzenia wyjaśnij, dlaczego w kontekście ówczesnej historii zagadnienia społeczne były ważniejsze niż indywidualne problemy konkretnych osób.
Faza realizacyjna:
Prezentacje uczniów. Wskazani przed lekcją uczniowie prezentują i omawiają efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inni uczniowie zadają pytania prezentującym, w razie potrzeby uzupełniając ich wypowiedzi.
Kształcenie postrzegania historii literatury i dziejów kultury jako procesu. Nauczyciel, nawiązując do zadania przed lekcją, zadaje uczniom pytania:
– Jakie były okoliczności powstania utworu?
– Jakie problemy społeczne porusza autorka?
– Czy Granica należy do realistycznego nurtu literatury? Co o tym świadczy?Praca z multimedium. Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie: 1. Zapoznaj się ze schematem dotyczącym problematyki społecznej w Granicy Zofii Nałkowskiej. Opisz różnice pomiędzy występującymi w powieści grupami społecznymi. Czy są one aktualne w obecnych czasach? z sekcji „Schemat”. Następnie prosi uczniów, aby podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie, w parach, rozwiązują zawarte w sekcji „Sprawdź się” ćwiczenia: 2‑7. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je w większych grupach, przygotowując spójną argumentację, którą zaprezentują na forum klasy. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie zadań.
Faza podsumowująca:
Uczniowie dobierają się w pary i wymieniają poglądami, dzielą się tym, czego się nauczyli.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Zastanów się, czy determinizm społeczny zaprezentowany przez Zofię Nałkowską w Granicy można uznać za współczesną odmianę tragizmu. Zajmij stanowisko wobec tego problemu oraz sformułuj dwa argumenty, które uzasadnią jego słuszność.
Materiały pomocnicze:
Katarzyna Rosner, Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.
Marta Pawlina‑Meducka, Życie kulturalne w XIX wieku, w: Kielce przez stulecia, red. nacz. J. Główka, Kielce 2014.
Hanna Kirchner, Nałkowska albo życie pisane, Warszawa 2011.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.