Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy entropia ulega zmianie podczas przemian fazowych?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

5) wykorzystuje wiedzę i dostępne informacje do rozwiązywania problemów chemicznych z zastosowaniem metody naukowej;

6) stosuje poprawną terminologię.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia przejścia fazowe;

• definiuje ciało stałe, ciecz i gaz;

• wyjaśnia zależność entropii od stanu skupienia.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• analiza materialu źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• film samouczek;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• aplikacja Mentimeter;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje treści zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, po czym zadaje uczniom pytanie: jakie występują stany skupienia oraz jakie procesy są związane ze zmianami stanu skupienia?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel z użyciem aplikacji Mentimetera zacheca uczniów do podania skojarzeń do pojęcia „entropia”.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej film na temat zmian entropii w przejściach fazowych.

2. Celem utrwalenia wiadomości z obejrzanego filmu, nauczyciel inicjuje dyskusję zadając przykładowe pytania – Jakie znają stany skupienia? Jakie procesy towarzyszą zmianom stanów skupienia? Jak zmienia się w nich entropia?

3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdaje uczniom schemat przedstawiający zmianę entropii w zależności od przemian fazowych (poniżej). Uczniowie uzupełniają na schemacie stany skupienia, wpisują w odpowiednie miejsce nazwę przemiany fazowej oraz wyjaśniają wzrost entropii. Po minionym czasie wskazani lub chętni uczniowie prezentują wyniki pracy, a nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną.

4. Uczniowie analizują treści w e‑materiale dotyczące obliczania zmiany entropii, Po czym wykonują ćwiczenie nr 8 w sekcji „sprawdź się”. Chętny uczeń prezentuje na forum klasy sposób rozwiązania zadania. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi ucznia.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: co to jest entropia? Jakie wyróżniamy procesy towarzyszące zmianom stanów skupienia? Jak zmienia się entropia podczas przejść fazowych? Od czego zależy liczba faz w układzie termodynamicznym?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/nauczyłem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystany przez uczniów podczas przygotowania się do lekcji, czy do sprawdzianu. Również uczniowie nieobecni na lekcji dla lepszego rozumienia treści mogą obejrzeć film.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co to jest entropia?

• Jakie wyróżniamy procesy towarzyszące zmianom stanów skupienia?

• Jak zmienia się entropia podczas przejść fazowych?

• Od czego zależy liczba faz w układzie termodynamicznym?