Dla nauczyciela
Autor: Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: Chemia
Temat: Jakie pierwiastki zaliczamy do berylowców?
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:
3) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne metali grup 1. i 2.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne
Uczeń:
omawia sposoby otrzymywania berylowców;
przedstawia właściwości berylowców;
wyjaśnia, na czym polegają zmiany właściwości berylowców związane ze wzrostem liczby atomowej.
Strategie nauczania:
strategia asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;
dyskusja;
technika zdań podsumowujących.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Metoda lekcji odwróconej. Zadaniem uczniów jest obejrzenie w domu filmu samouczek pt. „Jakie pierwiastki zaliczamy do berylowców?”. Uczniowie mają sformułować odpowiedzi do postawionych pytań: Które pierwiastki zaliczamy do berylowców? Jakie są wspólne cechy wszystkich berylowców? Czym charakteryzują się poszczególne pierwiastki chemiczne drugiej grupy?
Faza wstępna:
Na podstawie dyskusji, uczniowie ustalają temat lekcji i jej cele.
Za pomocą techniki gadającej ściany, uczniowie podają pytania, jakie nasunęły im się podczas oglądania filmu i wspólnie próbują na nie znaleźć odpowiedź.
Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyki danej substancji chemicznej.
Faza realizacyjna:
Uczniowie mieli w domu przeanalizować medium bazowe, film samouczek. Nauczyciel zadaje kolejno pytania: Które pierwiastki zaliczamy do berylowców? Jakimi cechami charakteryzują się berylowce? Czym charakteryzują się poszczególne pierwiastki chemiczne grupy drugiej? Zaprasza do odpowiedzi chętne osoby. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność wypowiedzi kolegów i koleżanek, ewentualnie dopowiadają ważne kwestie. Prowadzący koryguje ewentualne błędy i przez cały czas czuwa nad poprawnością wszystkich wypowiedzi.
Uczniowie, na podstawie treści w sekcji „przeczytaj” podają sposoby otrzymywania berylowców. Chętni uczniowie zapisują równania reakcji chemicznych na tablicy.
Eksperyment chemiczny „Badanie właściwości chemicznych berylowców i ich wybranych związków chemicznych”. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda grupa ma za zadanie przeprowadzenie jednego eksperymentu:
grupa I – spalanie magnezu;
grupa II – reakcja tlenku magnezu z kwasem azotowym(V);
grupa III – reakcja tlenku wapnia z kwasem fosforowym(V);
grupa IV – reakcja magnezu z wodą;
grupa V – reakcja tlenku wapnia z wodą.
Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy, w których każda grupa opracowuje instrukcję wykonania eksperymentu, a po wyznaczonym czasie nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną instrukcji każdej grupy. Uczniowie formułują pytanie badawcze i hipotezę, a podczas wykonania eksperymentu zapisują obserwacje, wnioski i równania reakcji chemicznych w kartach pracy. Po zakończeniu prac, wybrane osoby prezentują wyniki na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną.
W ramach powtórzenia wiadomości, uczniowie wykonują zadania załączone do sekcji „Sprawdź się”. Pracują w parach. Po wyznaczonym czasie, na forum klasy prezentują rozwiązania do poszczególnych zadań. Pozostali wraz z nauczycielem weryfikują poprawność merytoryczną rozwiązań.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji: „Jakie pierwiastki zaliczamy do berylowców?” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu.
Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak sądzicie, czego jeszcze musicie się nauczyć na temat berylowców, żeby być zadowolonym ze swojej wiedzy i umiejętności?
Praca domowa:
Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie pozostałych ćwiczeń zawartych w e‑materiale oraz zadań w podręcznikach tradycyjnych.
Materiały pomocnicze:
L. Jones, P. Atkins, Chemia ogólna : cząsteczki, materia, reakcje, tłum. J. Kuryłowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Karta pracy ucznia.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Wirtualne laboratorium uczniowie mogą wykorzystać podczas przygotowywania się do zajęć.
Karty charakterystyk substancji chemicznych.
Karta pracy ucznia: