Autor: Krzysztof Błaszczak

Temat: Jakie pierwiastki zaliczamy do berylowców?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

3) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne metali grup 1. i 2.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia sposoby otrzymywania berylowców;

• przedstawia właściwości berylowców;

• wyjaśnia, na czym polegają zmiany właściwości berylowców związane ze wzrostem liczby atomowej.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Metoda lekcji odwróconej. Zadaniem uczniów jest obejrzenie  w domu filmu samouczek pt. „Jakie pierwiastki zaliczamy do berylowców?”. Uczniowie mają sformułować odpowiedzi do postawionych pytań: Które pierwiastki zaliczamy do berylowców? Jakie są wspólne cechy wszystkich berylowców? Czym charakteryzują się poszczególne pierwiastki chemiczne drugiej grupy?

Faza wstępna:

1. Na podstawie dyskusji, uczniowie ustalają temat lekcji i jej cele.

2. Za pomocą techniki gadającej ściany, uczniowie podają  pytania, jakie nasunęły im się podczas oglądania filmu i wspólnie próbują na nie znaleźć odpowiedź.

3. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyki danej substancji chemicznej.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie mieli w domu przeanalizować medium bazowe, film samouczek. Nauczyciel zadaje kolejno pytania: Które pierwiastki zaliczamy do berylowców? Jakimi cechami charakteryzują się berylowce? Czym charakteryzują się poszczególne pierwiastki chemiczne grupy drugiej? Zaprasza do odpowiedzi chętne osoby. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność wypowiedzi kolegów i koleżanek, ewentualnie dopowiadają ważne kwestie. Prowadzący koryguje ewentualne błędy i przez cały czas czuwa nad poprawnością wszystkich wypowiedzi.

2. Uczniowie, na podstawie treści w sekcji „przeczytaj” podają sposoby otrzymywania berylowców. Chętni uczniowie zapisują równania reakcji chemicznych na tablicy.

3. Eksperyment chemiczny „Badanie właściwości chemicznych berylowców i ich wybranych związków chemicznych”. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda grupa ma za zadanie przeprowadzenie jednego eksperymentu:

• grupa I – spalanie magnezu;

• grupa II – reakcja tlenku magnezu z kwasem azotowym(V);

• grupa III – reakcja tlenku wapnia z kwasem fosforowym(V);

• grupa IV – reakcja magnezu z wodą;

• grupa V – reakcja tlenku wapnia z wodą.
  Nauczyciel rozdaje uczniom karty pracy, w których każda grupa opracowuje instrukcję wykonania eksperymentu, a po wyznaczonym czasie nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną instrukcji każdej grupy. Uczniowie formułują pytanie badawcze i hipotezę, a podczas wykonania eksperymentu zapisują obserwacje, wnioski i równania reakcji chemicznych w kartach pracy. Po zakończeniu prac, wybrane osoby prezentują wyniki na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną.

5. W ramach powtórzenia wiadomości, uczniowie wykonują zadania załączone do sekcji „Sprawdź się”. Pracują w parach. Po wyznaczonym czasie, na forum klasy prezentują rozwiązania do poszczególnych zadań. Pozostali wraz z nauczycielem weryfikują poprawność merytoryczną rozwiązań.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji: „Jakie pierwiastki zaliczamy do berylowców?” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu.

2. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Jak sądzicie, czego jeszcze musicie się nauczyć na temat berylowców, żeby być zadowolonym ze swojej wiedzy i umiejętności?

Praca domowa:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie pozostałych ćwiczeń zawartych w e‑materiale oraz zadań w podręcznikach tradycyjnych.

Materiały pomocnicze:

• L. Jones, P. Atkins, Chemia ogólna : cząsteczki, materia, reakcje, tłum. J. Kuryłowicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

• Karta pracy ucznia.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Wirtualne laboratorium uczniowie mogą wykorzystać podczas przygotowywania się do zajęć.

Karty charakterystyk substancji chemicznych.

Karta pracy ucznia: