Dla nauczyciela
Autor: Tomasz Mazur
Przedmiot: Filozofia
Temat: Kurs logiki: lekcja 33. Chwyty erystyczne. Część 1: argumentum ad vanitatem i argumentum ad verecundiam
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Zrozumiesz naturę chwytów erystycznych.
Poznasz dwa charakterystyczne chwyty erystyczne: ad vanitatem i ad verecundiam.
Poćwiczysz rozpoznawanie tych chwytów i uzbrajanie się przeciw nim.
Pofilozofujesz z Monteskiuszem na temat ich stosowania.
Cele operacyjne. Uczeń:
wyjaśnia, czym są chwyty retoryczne i czym różnią się od błędów logicznych;
rozpoznaje chwyty retoryczne: ad vanitatem i ad verecundiam;
zna sposoby radzenia sobie w dyskusji z wymienionymi chwytami i stosuje je w praktyce.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją
Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie, kto jest dla nich w życiu autorytetem, oraz wskazanie, w jakich okolicznościach i rozumowaniach ta osoba odgrywa rolę autorytetu. Każdy uczeń ma za zadanie przygotować krótką notatkę na ten temat.
Faza wstępna
Podanie tematu i celu lekcji.
Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie pracy domowej. Komentuje odpowiedzi, naprowadzając jednocześnie klasę na problem granic adekwatności powoływania się w życiu na dany autorytet.
Faza realizacyjna
Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.
Nauczyciel dobiera uczniów w trzy-, czteroosobowe grupy. Zadaniem każdej grupy jest przygotowanie, a następnie zaprezentowanie krótkiej rozmowy, w której w jakiś nieoczywisty sposób przemycony zostanie jeden z wybiegów prezentowanych w e‑materiale.
Nauczyciel prosi wybrane grupy o przedstawienie swoich rozmów. Zadaniem reszty grupy jest ocena, w którym miejscu zastosowany został wybieg i na czym dokładnie polegał.
Nauczyciel komentuje przebieg i rezultat kolejnych prezentacji, przechodząc do rozmowy kierowanej, w której podejmuje temat etycznych granic stosowania wybiegów. Czy w życiu występują okoliczności, w których ich stosowanie nie jest nieetyczne? Jeśli tak, to jakie mogą to być sytuacje oraz jak te dopuszczalne okoliczności precyzyjnie wyodrębnić?
Koniec lekcji i praca domowa: zadaniem ucznia jest zastosowanie w rozmowie któregoś z wybiegów omówionych w e‑materiale, a następnie porozmawianie z ofiarą tego wybiegu (po przeproszeniu i wyjaśnieniu, że to praca domowa), czy i na ile temu wybiegowi uległa.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.
Materiały pomocnicze:
Niemirowski T., Co to znaczy „nauczać filozofii”?, w: „Forum Pedagogiczne” 1(2015).
Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Przeczytaj” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.