Autor: Tomasz Mazur

Temat: Kurs logiki: lekcja 33. Chwyty erystyczne. Część 1: argumentum ad vanitatem i argumentum ad verecundiam

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zrozumiesz naturę chwytów erystycznych.

• Poznasz dwa charakterystyczne chwyty erystyczne: ad vanitatem i ad verecundiam.

• Poćwiczysz rozpoznawanie tych chwytów i uzbrajanie się przeciw nim.

• Pofilozofujesz z Monteskiuszem na temat ich stosowania.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia, czym są chwyty retoryczne i czym różnią się od błędów logicznych;

• rozpoznaje chwyty retoryczne: ad vanitatem i ad verecundiam;

• zna sposoby radzenia sobie w dyskusji z wymienionymi chwytami i stosuje je w praktyce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów o wskazanie, kto jest dla nich w życiu autorytetem, oraz wskazanie, w jakich okolicznościach i rozumowaniach ta osoba odgrywa rolę autorytetu. Każdy uczeń ma za zadanie przygotować krótką notatkę na ten temat.

Faza wstępna

1. Podanie tematu i celu lekcji.

2. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie pracy domowej. Komentuje odpowiedzi, naprowadzając jednocześnie klasę na problem granic adekwatności powoływania się w życiu na dany autorytet.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

2. Nauczyciel dobiera uczniów w trzy-, czteroosobowe grupy. Zadaniem każdej grupy jest przygotowanie, a następnie zaprezentowanie krótkiej rozmowy, w której w jakiś nieoczywisty sposób przemycony zostanie jeden z wybiegów prezentowanych w e‑materiale.

3. Nauczyciel prosi wybrane grupy o przedstawienie swoich rozmów. Zadaniem reszty grupy jest ocena, w którym miejscu zastosowany został wybieg i na czym dokładnie polegał.

4. Nauczyciel komentuje przebieg i rezultat kolejnych prezentacji, przechodząc do rozmowy kierowanej, w której podejmuje temat etycznych granic stosowania wybiegów. Czy w życiu występują okoliczności, w których ich stosowanie nie jest nieetyczne? Jeśli tak, to jakie mogą to być sytuacje oraz jak te dopuszczalne okoliczności precyzyjnie wyodrębnić?

5. Koniec lekcji i praca domowa: zadaniem ucznia jest zastosowanie w rozmowie któregoś z wybiegów omówionych w e‑materiale, a następnie porozmawianie z ofiarą tego wybiegu  (po przeproszeniu i wyjaśnieniu, że to praca domowa), czy i na ile temu wybiegowi uległa.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Niemirowski T., Co to znaczy „nauczać filozofii”?, w: „Forum Pedagogiczne” 1(2015).

• Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Przeczytaj” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.