Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Cnoty

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zdefiniujesz, czym jest cnota.

• Określisz, jakie jest znaczenie pojęcia cnoty dla etyki.

• Przeanalizujesz koncepcję cnoty jako złotego środka.

• Poznasz różne sposoby rozumienia cnót.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• identyfikuje różne problemy etyczne, rozważa je z punktu widzenia różnych stanowisk i nurtów filozoficznych na własnych przykładach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia e‑materiał: „Cnoty” uczestnikom zajęć. Prosi uczniów o przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie mają za zadanie przygotować przykłady z tekstów kultury oraz z życia ilustrujące zagadnienia związane z tematem lekcji.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie i wyświetleniu e‑materiału, odczytuje uczniom temat zajęć oraz cele, a następnie prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.

2. Rozmowa kierowana wprowadzająca w tok lekcji. Próba ustalenia, czym jest 'cnota' – jak ten termin rozumiemy współcześnie, jak rozumieli go starożytni, a jak ludzie późniejszych epok. Warto podczas rozmowy przywołać przykłady tekstów znanych uczniom z lekcji języka polskiego, np. „Pieśń XII. Księgi wtóre” Jana Kochanowskiego. Podczas dyskusji z uczniami można wykonać mapę myśli podsumowującą przedwiedzę uczniów. Kontynuacją zagadnień podjętych podczas rozmowy będą prezentacje uczniów odnoszące się do przykładów rozumienia pojęcia cnoty z historii, literatury i kultury. Uzupełnią one mapę myśli.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie. Nauczyciel może wybrać jedno z pytań do zadania domowego.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Ilustracja interaktywna”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania: Przeanalizuj poniższy schemat. Czy wyczerpuje on możliwe sposoby rozumienia cnót? Rozważ różnicę pomiędzy rozumieniem ich ze względu na źródło pochodzenia, zakres obowiązywania i ocenę ludzkich zachowań. Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Nauczyciel dzieli klasę na pięć stronnictw: sofistów, zwolenników nauki Sokratesa, zwolenników nauki Epikura, zwolenników nauki Arystotelesa oraz współczesnych ludzi. Zadaje pytanie do dyskusji: czym jest cnota i czy trzeba wieść moralne (cnotliwe) życie? Członkowie stronnictw wiodą dyskusję według wartości uznawanych przez ich „patronów” za cnoty. Po zakończonej dyskusji chętny uczeń dokonuje jej podsumowania.

4. Uczniowie rozwiązują indywidualnie ćwiczenia interaktywne w e‑materiale: od 3 do 6. Następnie sprawdzają swoje odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólnie z uczniami poddaje refleksji proces dydaktyczny: czego się uczniowie nauczyli, czy osiągnęli założone cele?

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Ćwiczenia 7 i 8.

Materiały pomocnicze:

• Hadot P., Filozofia jako ćwiczenie duchowe, tłum. P. Domański, Warszawa 2003.

• Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 2‑3, tłum. Edward Iwo Zieliński, Lublin 1999.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do podsumowania lekcji.