Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Ziemie Rzeczypospolitej po III rozbiorze

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• poznaje działania zaborców wobec społeczeństwa polskiego w pierwszych latach po III rozbiorze;

• śledzi zmiany, z jakimi musiało się zmierzyć polskie społeczeństwo po utracie niepodległości;

• opisuje losy ostatniego króla Rzeczypospolitej po abdykacji;

• przekonuje się, że już w pierwszych latach po utracie niepodległości powstawały ugrupowania i organizacje działające przeciwko zaborcom;

• definiuje różnice w polityce zaborców w stosunku do ludności i ziem polskich.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu zajęć, ustalenie celu lekcji i kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na 5‑osobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel czyta polecenie 2: „W którym zaborze znalazła się twoja miejscowość po III rozbiorze Rzeczypospolitej i w którym zaborze była w roku 1918? Jeżeli zmieniła się jej przynależność do danego zaboru, spróbuj się dowiedzieć, co było tego przyczyną” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale.

3. Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia 3: „Wyjaśnij, z czego wynika fakt, że tereny zabrane przez Austrię oznaczone zostały dwoma kolorami, a pozostałych państw zaborczych trzema.”, dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia nr od 1 do 4 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Ziemie Rzeczypospolitej po III rozbiorze” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej osoby oraz słownej oceny pracy całej klasy.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie nr od 5 do 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• S. Grodziski, E. Kozłowski: Polska zniewolona, Seria Dzieje Narodu i  Państwa Polskiego, Krajowa Agencja Wydawnicza RSW Prasa‑Książka‑Ruch, Warszawa 1987.

• M. Kukiel: Dzieje Polski porozbiorowe (1795–1921). Londyn: Wydawnictwo „Puls”, 1993.

• K. Groniowski, J. Skowronek: Historia Polski 1795‑1914. Warszawa: 1987.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Mapa interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.