SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Ochrona brzegu przed niszczącą działalnością morza

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

3) charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opisuje proces abrazji wybrzeża wysokiego (klifu),

• wymienia przykłady naturalnych i sztucznych metod ochrony brzegu,

• uzasadnia potrzebę ochrony brzegów przed niszczącą działalnością morza.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: obserwacja pośrednia, pogadanka, dyskusja, metaplan, metody operatywne (praca z mapą, z tekstem e‑materiału, z filmem edukacyjnym)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca zbiorowa

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, fotografie (obrazy) pozostałości kościoła w Trzęsaczu – przygotowane przez nauczyciela, atlasy geograficzne (ewentualnie fragmenty map topograficznych lub turystycznych z polskim wybrzeżem), ścienna mapa Polski, arkusze papieru, pisaki

Materiały pomocnicze

Klimaszewski M., Geomorfologia, PWN, Warszawa 1978.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – przedstawia fotografie ściany kościoła w Trzęsaczu, zadaje pytania: czy uczniowie uważają, że kościół zbudowano nad samym wysokim brzegiem morza? co się stało, że została jedna jego ściana? Pogadankę można wesprzeć tekstem wprowadzenia do e‑materiału.

• Następnie nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o analizę zdjęć satelitarnych na platformie Google Maps oraz mapy w atlasie geograficznym (lub dokładniejszej, np. fragment topograficznej, turystycznej z brzegiem Bałtyku – jeżeli jest w zasobach pracowni), która przedstawia polskie wybrzeże; zadaniem uczniów jest znalezienie na mapie przykładów akumulacyjnej działalności morza na polskim wybrzeżu.

• Uczniowie charakteryzują wskazane przykłady (wprowadzenie/przypomnienie niektórych terminów związanych z działalnością morza, m.in. abrazja, klif, platforma abrazyjna, nisza abrazyjna, akumulacja, platforma akumulacyjna – na pewno nie wszystkie formy uczeń może zaobserwować na mapie, ale nauczyciel powinien na nie naprowadzić w dyskusji, np. gdy uczniowie wskażą wybrzeże wysokie, można przy okazji omówić platformę abrazyjną, niszę abrazyjną); zdecydowanie większą uwagę zwracamy na formy erozyjne, akumulacyjne – tylko nazywamy.

• Krótka dyskusja: czy ludzie pozwalają morzu na działalność akumulacyjną i erozyjną? czy mogą zapobiegać erozyjnej działalności morza?

• Na ostatnie pytanie uczniowie mają odpowiedzieć, pracując w grupach i wykorzystując metodę metaplanu – nauczyciel dzieli ich na 4–5 grup.

• Uczniowie, korzystając z dostępnych źródeł informacji, w tym części „Przeczytaj” e‑materiału i filmu edukacyjnego, tworzą metaplan do tematu: „W jaki sposób człowiek stara się zapobiegać postępującej erozji w strefie brzegowej?”. Nauczyciel prosi o rozważenie naturalnych i sztucznych metod ochrony brzegu. Każda grupa otrzymuje arkusz papieru i pisaki. Uczniowie tworzą plakat zawierający propozycje rozwiązania, łącznie z wnioskami.

• Po upływie określonego przez nauczyciela czasu, przedstawiciele grup prezentują plakaty na forum klasy.

• Nauczyciel czuwa nad poprawnością merytoryczną prezentacji każdej grupy.

Faza podsumowująca

• Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia zawarte w e‑materiale.

• Uczniowie omawiają ćwiczenia, nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, mówią, co było dla nich łatwe, trudne, ciekawe.

Praca domowa

• Z klifu rozciąga się piękny widok na morze. Czy zbudował(a)byś dom w takim miejscu? Uzasadnij swoją odpowiedź.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film edukacyjny można wykorzystać podczas lekcji dotyczącej zróżnicowania rzeźby pobrzeża Bałtyku i genezy wybrzeża niskiego i wysokiego (zakres rozszerzony: XIII. 7). Film można wykorzystać także podczas lekcji powtórzeniowej z działu dotyczącego litosfery (zakres podstawowy: V).