Dla nauczyciela

Autor: Anna Sarosiek

Przedmiot: Filozofia

Temat: Cyceron i eklektyzm

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Rozumienie filozofii jako fundamentalnego – obok nauki, sztuki, religii i prawa – składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej.
II. Świadomość wpływu starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię.
III. Znajomość głównych dyscyplin filozoficznych, ich problematyki i terminologii.
IV. Dostrzeganie w poglądach wielkich filozofów starożytnych paradygmatów myślowych, które są obecne w kulturze aż do czasów dzisiejszych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
X. Tropy sceptyczne jako ponadczasowe wyzwanie dla epistemologii. Uczeń:
4) analizuje pytanie „czy osiągnięcie wiedzy jest możliwe?” oraz w jego kontekście rekonstruuje epistemologiczny spór między dogmatyzmem a sceptycyzmem.
Zakres rozszerzony
I. Świadomość znaczenia filozofii jako istotnej części dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
III. Wybrane problemy filozofii.
4. Wybrane spory epistemologiczne. Uczeń, definiując odpowiednie terminy i analizując argumenty, rekonstruuje następujące spory:
3) o możliwość zdobycia wiedzy pewnej (sceptycyzm – hipotetyzm – dogmatyzm);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • zna stanowisko Cycerona w sprawie poznania zmysłowego;

  • charakteryzuje termin „eklektyzm”;

  • odróżnia stanowisko Cycerona od założeń stoicyzmu;

  • bierze udział w dyskusji na temat możliwości dotarcia do obiektywnej wiedzy;

  • charakteryzuje postać „mędrca akademickiego”.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • praca z tekstem;

  • metoda akwarium.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Przed lekcją nauczyciel udostępnia uczniom na platformie materiał „Cyceron i eklektyzm”. Uczniowie mają za zadanie przygotować odpowiedzi na pytania zawarte w tytułach podrozdziałów w sekcji „Przeczytaj”:
    – Dlaczego (według eklektyków) należy nieustająco szukać prawdy?
    – Czy według eklektyków wiedza o rzeczywistości może być pewna?
    – Dlaczego – według eklektyków – należy się powstrzymywać od sądów?

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.

  2. Nauczyciel weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, prosząc wybranych uczniów o odczytanie odpowiedzi na zadane przed zajęciami pytania. Następnie, na podstawie odpowiedzi uczniów, inicjuje rozmowę wprowadzającą, zadając pytanie: Czy postawa polegająca na unikaniu orzekania o rzeczach, co do których nie możemy mieć pewności, jest właściwą postawą filozoficzną?

Faza realizacyjna:

  1. Metoda akwarium. Uczniowie dzielą się na dwie grupy. Nauczyciel informuje, że będą oni dyskutować, wykorzystując do tego metodę akwarium. Następnie wyjaśnia zasady dyskusji oraz określa jej czas. Pierwsza grupa uczniów siada w kręgu i prowadzi rozmowę na temat: Czy osiągnięcie wiedzy jest możliwe? Druga grupa obserwuje i zapisuje swoje spostrzeżenia dotyczące doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad dyskusji i jej ogólnego przebiegu.
    Po upływie wyznaczonego czasu następuje zamiana ról między grupami. Na zakończenie wybrane lub chętne osoby przedstawiają na forum klasy swoje spostrzeżenia i wnioski.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Audiobook”, a następnie czyta polecenia: Określ, jakie stanowisko przyjmuje Cyceron w sprawie poznania zmysłowego oraz Wskaż w tekście Cycerona szkoły filozoficzne, do których filozof się odnosi. Uczniowie wykonują te zadania w parach. Następnie chętne osoby prezentują propozycje odpowiedzi. Nauczyciel – w razie potrzeby – uzupełnia je, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

  3. Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne z sekcji „Sprawdź się”. Wyniki pracy omawiane są na forum i uzupełniane, weryfikowane lub oceniane przez nauczyciela.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Napisz esej, który byłby rozwinięciem następującej myśli Cycerona: Dom nie może być szczęśliwy, gdy jego gospodarze żyją w niezgodzie.

  2. Napisz esej, w którym rozważysz, kim według Cycerona jest filozof, który jest przedstawiany jako „mędrzec akademicki”.

Materiały pomocnicze:

  • Reale G., Historia filozofii starożytnej, t. 3, Lublin 1999.

  • Węcławski M., Eklektyzm jako postawa filozoficzna, w: „Hybris”, nr 41 (2018), s. 126‑141.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.

Sprawdź się