Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Maćkowska
Przedmiot: Filozofia
Temat: Idealizm subiektywny George’a Berkeleya
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Przedstawisz główne założenia empiryzmu brytyjskiego.
Scharakteryzujesz główne odmiany idealizmu.
Przedstawisz idealistyczne konsekwencje empiryzmu G. Berkeleya.
Przeanalizujesz fragmenty Traktatu o zasadach poznania G. Berkeleya.
Cele operacyjne. Uczeń:
charakteryzuje empiryzm brytyjski, wskazując na cechy różnicujące z innymi koncepcjami filozoficznymi;
analizuje cechy głównych odmian idealizmu, w tym idealizmu Platońskiego;
wskazuje idealistyczne konsekwencje empiryzmu G. Berkeleya;
omawia fragmenty Traktatu o zasadach poznania G. Berkeleya.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie sobie przed kolejną lekcją, czym charakteryzuje się idealizm Platoński, i zastanowienie się, dlaczego określamy go mianem obiektywnego
Faza wprowadzająca:
Po zalogowaniu na platformie nauczyciel prezentuje (na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika) temat lekcji oraz cele zajęć. Omawia lub ustala razem z uczniami kryteria sukcesu.
Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel sprawdza stan przedwiedzy uczniów, zadając im pytania o cechy Platońskiego idealizmu. Pyta uczniów, czym mógłby się charakteryzować idealizm subiektywny, jeśli chcielibyśmy zestawić go z idealizmem obiektywnym (Platońskim).
Faza realizacyjna:
Metoda akwarium. Nauczyciel prosi uczniów, by podzielili się na dwie grupy. Informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji na temat: Czy idee są niezależne od umysłu i obiektywne, czy są tylko wytworem ludzkiej wyobraźni? Wyjaśnia, że ten typ dyskusji określany jest jako akwarium.
Nauczuciel przedstawia zasady: pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat (jeśli uczniowie nie potrafią sami znaleźć argumentów, nauczyciel może na początku udzielić im podpowiedzi, zadając pytania). W tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu debaty. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji.
Po zakończeniu debaty uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie nauczyciel prosi wybranych/chętnych uczniów o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów itp. kolegów z grupy dyskutującej.Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału: sekcjami „Przeczytaj” oraz „Mapa myśli”. Wspólnie zastanawiają się nad charakterystyką idealizmu sukiektywnego Berkeleya, wskazując na różnice z systemem Platona. Zapisują swoje wnioski w formie notatki w zeszycie.
Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenie nr 4 i prosi uczniów, aby w parach przygotowali rozwiązanie na podstawie wskazówek zawartych w e‑materiale.
Uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia nr 1‑3, a następnie 5‑6. Po wyznaczonym czasie nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi uczniów, udzielając im informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.
Materiały pomocnicze:
Winkler M., Commichau A., Sztuka prowadzenia wykładów i lekcji, Kraków 2008.
Walczak P., Metody aktywizujące w nauczaniu filozofii, w: „Analiza i egzystencja” 10 (2009).
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.