Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak zmienia się entropia w reakcjach zachodzących samorzutnie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym (podstawowym/rozszerzonym)

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

5) wykorzystuje wiedzę i dostępne informacje do rozwiązywania problemów chemicznych z zastosowaniem metody naukowej;

6) stosuje poprawną terminologię;

7) wykonuje obliczenia dotyczące praw chemicznych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• definiuje pojęcie samorzutności reakcji;

• wymienia przykłady reakcji samorzutnych;

• oblicza zmianę entropii reakcji i określa jej samorzutność.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• film samouczek;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, mazak;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: Jakie znasz procesy samorzutne? Czy wiesz, że samorzutną reakcją jest przemiana diamentu w grafit? Co jest miarą nieporządku? Jak zmienia się entropia w reakcjach chemicznych?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół terminu „entropia”.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek dotyczący reakcji samorzutnych. Po projekcji filmu nauczyciel zadaje uczniom kilka pytań utrwalających wiedzę z filmu.

2. Nauczyciel informuje, że uczniowie będą pracowali w parach, rozdaje arkusze papieru oraz mazaki. Każda z par ma wymienić po jednym przykładzie reakcji samorzutnej i jednej reakcji niesamorzutnej oraz wytłumaczyć, dlaczego uważają, że są to reakcje samo- lub niesamorzutne oraz wyjaśnić, co dzieje się z entropią. Uczniowie mogą korzystać z treści zawartych w e‑materiale. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów i wspiera uczniów, wyjaśnia niezrozumiałe kwestie. Po minionym czasie, pary prezentują efekty pracy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów i uzupełnia ewentualne luki.

3. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, zadając przykładowe pytania: Jakie znasz procesy samorzutne? Które procesy zaliczysz do niesamorzutnych? Co to jest entropia?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Czego dziś się nauczyłem/łam...

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiło mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji lub przez uczniów nieobecnych na lekcji chcących uzupełnić swoje braki samodzielnie.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie znasz procesy samorzutne?

• Które procesy zaliczysz do niesamorzutnych?

• Co to jest entropia?

2. Arkusze papieru A4/A3, mazaki.