Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Erystyka, czyli o włos logicznie...

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Zrozumiesz, czym jest argumentowanie i jaki jest jego cel.

• Zapoznasz się z różnymi sposobami uzasadniania przekonań.

• Podasz własne przykłady przekonań światopoglądowych i uzasadnisz je na sześć sposobów.

• Rozpoznasz chwyty erystyczne w podanych przykładach.

• Wskażesz sposoby konstruktywnej reakcji na przekształcenie postawionej przez ciebie tezy przez współrozmówcę.

• W podanych przykładach rozpoznasz sofizmaty.

Cele operacyjne. Uczeń:

• posługuje się podstawowymi kategoriami logiki i dba o kulturę logiczną wypowiedzi;

• podejmuje rzetelną dyskusję filozoficzną oraz formułuje w niej jasne i uzasadnione stanowisko.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• burza mózgów;

• ilustracja interaktywna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Ilustracja interaktywna”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czy w prowadzonej dyskusji zdarzyło ci się kiedykolwiek specjalnie tak sformułować swoją wypowiedź, aby twój współrozmówca nie był w stanie natychmiastowo zbić twojego argumentu? Jeżeli tak, jak sformułowałeś lub sformułowałaś swoją tezę?

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel informuje, że pierwsza część zajęć będzie przeprowadzona metodą burzy mózgów. Określa jej zasady oraz podaje czas przeznaczony na realizację zadania. Następnie zadaje uczniom pytania: W jaki sposób nasze doświadczenie wpływa na formułowaną przez nas argumentację? Czy doświadczenie i idące za nim wnioskowanie sprawia, że nasz argument jest niepodważalny? W jaki sposób język, którym się posługujemy, może wpłynąć na poprawność argumentu? Wszyscy pracują indywidualnie i zapisują swoje pomysły, następnie prezentują je na forum klasy. Nauczyciel wyznacza osobę, która zapisuje na tablicy propozycje uczestników zajęć. Następuje wspólna ocena zebranych pomysłów na drodze dyskusji, w wyniku której uczniowie wybierają uznane przez siebie za najbardziej wartościowe.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Ilustracja interaktywna”, a następnie czyta polecenie: Przyjrzyj się sposobom, na jakie uzasadniamy swoje przekonania. Wybierz dowolne przekonanie światopoglądowe i uzasadnij je na sześć podanych sposobów. Oceń, który ze sposobów najczęściej stosujemy do uzasadniania przekonań światopoglądowych. Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczeń nr 1–4. Uczniowie rozwiązują je indywidualnie, a następnie omawiają odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują w parach ćwiczenia nr 5 i 6.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

2. Uczniowie wykonują polecenie nr 2 zawarte w sekcji „Ilustracja interaktywna”: Podaj własne przykłady uzasadnień z powyższego schematu. Opisz ich zalety i słabości.

Materiały pomocnicze:

• Budzyńska‑Daca A., Kwosek J., Erystyka czyli o sztuce prowadzenia sporów: komentarze do Schopenhauera, Warszawa 2011.

• Marciszewski W., Sztuka dyskutowania, Warszawa 1996.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.