Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Złoty (właściwy) środek

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• przedstawia koncepcję etyczną Arystotelesa;

• definiuje ideę złotego środka;

• analizuje przykłady świadczące o tym, że każde dobro znajduje się pomiędzy dwiema skrajnościami;

• omawia schemat cnoty jako praktykowania zasady złotego środka;

• porównuje etykę Arystotelesa z innymi koncepcjami etycznymi starożytności.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• schemat.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze szarego papieru;

• kolorowe pisaki.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Złoty (właściwy) środek”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczeń nr 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w zakładce „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji i na tej podstawie dobiera uczniów w pary. Prosi o przygotowanie pytań związanych z wyświetlonym tematem zajęć i udostępnionym przed zajęciami e‑materiałem. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem lekcji? Omówienie pytań przygotowanych przez uczniów, dyskusja wstępna.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy. Uczniowie analizują blok tekstowy e‑materiału dotyczący Arystotelesowskiego podziału nauk (teoretyczne, praktyczne, pojetyczne). Każda grupa wskazuje inne przykłady współczesnych dyscyplin naukowych do każdego z trzech podanych punktów.
   Prezentacja efektów pracy poszczególnych grup.

2. Praca w trzech grupach. Uczniowie na plakatach w swobodny sposób tworzą profil symbolicznego reprezentanta grupy zawodowej (strażaka, nauczyciela, lekarza), uwzględniając jego zalety dianoetyczne i etyczne. Uczniowie mają napisać powiedzenie lub cytat, które najlepiej ilustrują przedstawioną osobę.

3. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Schemat”. Odczytanie polecenia do multimedium: Przeanalizuj poniższą tablicę, która ukazuje, jak Arystoteles rozumiał pojęcie cnoty jako złotego środka. Zastanów się, czy można wskazać inne przykłady cnót oprócz tych, które są na niej wymienione. Wskaż także nazwy, które można zastąpić bardziej trafnymi określeniami. Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

4. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 3–7. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Ostatnie ćwiczenie nr 8 nauczyciel wyświetla uczniom za pomocą tablicy lub rzutnika. Uczniowie pracują w grupach lub całym zespołem klasowym, ustalając prawidłową odpowiedź. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o uzasadnienie odpowiedzi. W razie potrzeby zaprasza pozostałych uczniów do dyskusji.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólnie z uczniami poddaje refleksji proces dydaktyczny: czego się uczniowie nauczyli, czy osiągnęli założone cele?

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują przykładowe zadanie maturalne: Czy w każdym przypadku można uznać żołnierza walczącego z narażeniem własnego życia za człowieka posiadającego cnotę męstwa? Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do charakterystyki dzielności etycznej Arystotelesa.

Materiały pomocnicze:

• J. Żelazna, Problem zła w filozofii Arystotelesa, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filozofia 13 (234)” 1991, s. 127‑139; artykuł dostępy w internecie.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.