Autor: Anna Juwan

Temat: Czym jest gen?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest gen.

• Porównasz rodzaje genów.

• Przedstawisz hipotezę jeden gen – jeden enzym oraz zweryfikujesz jej prawdziwość.

• Wskażesz prawidłową definicję genu dla obecnego stanu wiedzy na jego temat.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z audiobookiem;

• gwiazda pytań;

• mapa pojęć;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu – praca z multimedium („Animacja”). Nauczyciel zapowiada, że za chwilę wyświetli animację, i prosi uczniów, by zwrócili uwagę na informacje o tym, czym jest gen. Uczniowie zapoznają się z animacją wyświetloną przez nauczyciela. Następnie wykonują polecenie nr 1: na podstawie przedstawionego w animacji doświadczenia Beadle’a i Tatuma formułują definicję genu i oceniają, czy jest ona właściwa. Wybrane osoby prezentują swoje odpowiedzi. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia wypowiedzi uczniów i zapisuje na tablicy definicję genu.

Faza realizacyjna:

1. Gwiazda pytań. Nauczyciel dzieli uczniów na 4‑osobowe grupy, a następnie rozdaje im schematy „gwiazdy pytań” (zob. materiały pomocnicze). Uczniowie mają za zadanie odpowiedzieć na pytania widniejące na schemacie – podczas pracy nie mogą korzystać z e‑materiału.
   Wybrani przez nauczyciela uczniowie kolejno prezentują wyniki prac swojego zespołu. W przypadku błędnych lub niepełnych odpowiedzi nauczyciel prosi pozostałych uczniów o korektę lub uzupełnienie.

2. Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenie nr 2 do animacji: „Wyjaśnij znaczenie splicingu w procesie ekspresji informacji genetycznej”. Nauczyciel w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowe rozwiązanie.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 6 (w którym mają za zadanie – na podstawie tekstu źródłowego i własnej wiedzy – wskazać liczbę par zasad kodujących sekwencję aminokwasową tytyny) oraz ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie – na podstawie tekstu źródłowego z ćwiczenia nr 6 i własnej wiedzy – wyjaśnić różnicę między długością genu TTN a liczbą par zasad, w których zapisana jest sekwencja aminokwasów tytyny) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Klasa wspólnie wykonuje na tablicy mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Animacja” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.