Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Maćkowska

Przedmiot: Filozofia

Temat: Filozofia kontynentalna XVII wieku. Gottfried Wilhelm Leibniz – logika, fizyka, metafizyka

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
VIII. Filozofia Arystotelesa jako próba pogodzenia dotychczasowych opozycji filozoficznych. Uczeń:
2) przedstawia teorię materii i formy jako próbę pogodzenia materializmu (naturalizmu) i platonizmu (antynaturalizmu);
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
II. Elementy historii filozofii.
3. René Descartes. Uczeń:
4) omawia poglądy jednego z następujących kontynuatorów filozofii René Descartesa: Gotfrieda Wilhelma Leibniza lub Barucha Spinozy;
III. Wybrane problemy filozofii.
3. Wybrane spory metafizyczne (ontologiczne). Uczeń, definiując odpowiednie terminy i analizując argumenty, rekonstruuje następujące spory:
2) o różnorodność bytów (monizm – pluralizm);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • omawia założenia systemu metafizycznego Leibniza;

  • przedstawia rozróżnienie Leibniza na prawdy faktyczne i prawdy rozumowe;

  • wyjaśnia, na czym polegał ontologiczny pluralizm Leibniza.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • prezentacja multimedialna.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

  1. Przedstawienie wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika tematu lekcji i celów zajęć. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

  2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czym są monady?

Faza realizacyjna:

  1. Rybi szkielet. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą rybiego szkieletu, opracowując temat: Leibniz – logika, fizyka, metafizyka.
    Nauczyciel rysuje na tablicy uproszczony szkielet ryby i w razie potrzeby wyjaśnia metodę. W głowie ryby umieszcza problem do przeanalizowania. Następnie uczniowie zgłaszają podstawowe czynniki, które ich zdaniem wpływają na przedstawioną sytuację. Uczniowie zgłaszający poszczególne czynniki muszą je uzasadnić. Następnie uczniowie uzupełniają mniejsze ości szkieletu, podając, w jaki sposób i w jakim stopniu na sytuację mogą mieć wpływ mniejsze elementy. Na koniec chętni uczniowie formułują wnioski na podstawie zebranych pomysłów.

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”, a następnie czyta polecenia:
    – Zapoznaj się z prezentacją. Czym są zasady tożsamości i prawo ciągłości?
    – Z czego wynika pluralizm Leibniza? Na czym polega?
    Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

  3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia nr 1‑6 z sekcji „Sprawdź się”. Omówienie wyników na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. W ramach podsumowania uczniowie wspólnie wykonują ćwiczenie nr 7.

  2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Napisz pracę argumentacyjną, w której odpowiesz na pytania:
    – Czy zgadzasz się z teorią Leibniza, że z prostych pomysłów poprzez kombinację podobną do mnożenia arytmetycznego wychodzą złożone idee?
    – Czy twoim zdaniem, tak może wyglądać ludzka myśl?

Materiały pomocnicze:

  • Leibniz G.W., Monadologia, tłum. S. Cichowicz, Warszawa 1969.

  • Sytnik‑Czetwertyński J., Metafizyczne zasady wszechświata. Kartezjusz, Newton, Leibniz, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.

Sprawdź się