Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy srebro reaguje z kwasami?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

4) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (dla Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu), wody (dla Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (dla Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), przewiduje i opisuje słownie przebieg reakcji rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów: azotowego(V) i siarkowego(VI) z Al, Fe, Cu, Ag.

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (dla Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu), wody (dla Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (dla Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), rozcieńczonego i stężonego roztworu kwasu azotowego(V) oraz stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI) (dla Al, Fe, Cu, Ag).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • pisze konfigurację elektronową atomu srebra;

  • analizuje, jakie produkty powstaną w wyniku reakcji srebra z kwasami;

  • opisuje słownie przebieg reakcji rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów: azotowego(V) i siarkowego(VI) ze srebrem.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja dydaktyczna;

  • film samouczek;

  • analiza materiałów źródłowych;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • kieszeń i szuflada.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputer z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • tablica interaktywna/tablica, kreda, marker;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja dydaktyczna. Nauczyciel zadaje pytanie uczniom: W jaki sposób sprawdza się autentyczność srebrnej biżuterii?

  2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się podać konfigurację elektronową srebra i zapisują ją na tablicy.

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Dlaczego srebro przebywając na powietrzu przez dłuższy czas pokrywa się czarnym osadem? Jaki związek chemiczny  jest tym czarnym osadem? Po dyskusji uczniów, chętny uczeń podchodzi do tablicy i zapisuje równanie tej reakcji na tablicy.

  2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek. Zadaniem uczniów jest sformułowanie pytań do filmu, które uczniowie sobie nawzajem zadają na forum klasy po projekcji filmu i udzielają odpowiedzi. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi.

  3. W trakcie projekcji filmu samouczka, w momencie pojawienia się lewych stron równań reakcji srebra z kwasem azotowym(V) i siarkowym(VI), nauczyciel zatrzymuje film i prosi chętnych uczniów o podejście do tablicy i dokończenie tych równań reakcji chemicznych w formie cząsteczkowej, połówkowej i jonowej, a następnie ponownie uruchamia projekcję filmu, by porównać poprawność obu zapisów równań na tablicy.

  4. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czy srebro reaguje z kwasem chlorowodorowym? Uczniowie udzielają na forum klasy odpowiedzi podając swoją argumentację.

  5. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia zawarte w medium.

  6. Uczniowie samodzielnie pracują z e‑materiałem w sekcji „przeczytaj” wykonując polecenie 1 i uzupełniają wirtualny dzienniczek. Po wykonaniu zadania, chętny uczeń na forum klasy prezentuje swoje rozwiązanie, a pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność wykonania zadania. 7. Uczniowie pracują w parach z częścią „sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętny uczeń z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

  1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom małe samoprzylepne karteczki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia małymi samoprzylepnymi karteczkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia pozostałe w e‑materiale w sekcji „sprawdź się”, których nie zdążyli odrobić podczas lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek nauczyciel może wykorzystać w ramach metody lekcji odwróconej. Uczniowie medium mogą wykorzystać podczas przygotowania się do lekcji lub pracy kontrolnej, a uczniowie nieobecni na lekcji do uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

  1. Nauczyciel przygotowuje małe samoprzylepne karteczki dla uczniów do fazy podsumowującej.

Sprawdź się