Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Moralność panów i niewolników – etyka Friedricha Nietzschego

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Zaprezentujesz motywy i sens nietzscheańskiej krytyki moralności tradycyjnej i chrześcijaństwa oraz koncepcję moralności panów i niewolników Friedricha Nietzschego.

• Wyjaśnisz pojęcia resentymentu, woli mocy i nadczłowieka.

• Odróżnisz i scharakteryzujesz postawę apollińską i dionizyjską.

• Przeanalizujesz fragmenty pracy Tako rzecze Zaratustra Friedricha Nietzschego.

Cele operacyjne. Uczeń:

• podejmuje rzetelną dyskusję filozoficzną oraz formułuje w niej jasne i uzasadnione stanowisko;

• umie stawiać pytania światopoglądowe (w tym moralne) i poszukiwać odpowiedzi na nie z wykorzystaniem wiedzy filozoficznej;

• rozpoznaje związki między filozofią a innymi działami kultury europejskiej, zwłaszcza między filozofią a sztuką (w tym literaturą piękną), religią i nauką.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli;

• audiobook.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Prosi wybranego ucznia o przeczytanie pytań znajdujących się we wprowadzeniu do e‑materiału:
   – Czy tradycyjna moralność czyni człowieka lepszym?
   – Czy chrześcijaństwo podnosi poziom naszego człowieczeństwa?
   – Jakiej kultury potrzebujemy, by móc się w pełni realizować jako ludzie?
   Następnie dzieli klasę na trzy zespoły. Uczniowie dyskutują w grupach. Na koniec tego bloku prezentują wyniki pracy na forum klasy.

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasła związane z tematem zajęć: wola mocy, nadczłowiek. Uczniowie podają swoje pomysły, a wyznaczony moderator zapisuje je na tablicy w formie mapy myśli/pojęć. Po zanotowaniu propozycji uczniowie samodzielnie je weryfikują. Następnie, jeśli to konieczne, nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Audiobook”, a następnie czyta polecenia:
   – Wysłuchaj fragmentu Przedmowy Zaratustry z dzieła Tako rzecze Zaratustra Friedricha Nietzschego i wynotuj pojęcia i idee charakterystyczne dla jego filozofii.
   – Zinterpretuj metafory, którymi posługuje się Zaratustra w opisie człowieka znajdującym się w końcowej części audiobooka.
   Uczniowie pracują w parach. Następnie wybrani lub chętni uczniowie prezentują swoje odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformę nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Każdy uczeń ma dokończyć zdanie, odwołując się do wyświetlonych treści: Zaczynam się zastanawiać…

2. Jako posumowanie uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia zamknięte nr 1‑2, 4‑6, a następnie porównują swoje odpowiedzi z odpowiedziami kolegi lub koleżanki z ławki.

Praca domowa:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia zamknięte 3, 7‑8.

Materiały pomocnicze:

• Dżugaj M., Zwierzę. Człowiek. Nadczłowiek: myśl antropologiczna Friedricha Nietzschego, w: „Amor Fati”, nr 2/2015, s. 153‑165.

• Chrzanowski G., Kim jest „ostatni człowiek”, czyli o transcendowaniu w filozofii Fryderyka Nietzschego i w teologii chrześcijańskiej, w: Mistrzowie podejrzeń: afirmacja, negacja czy przezwyciężenie?, red. Jowita Guja, Kraków 2015, s. 101‑121.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.