Autor: Marcin Sawicki

Przedmiot: historia

Temat: Kolonie brytyjskie (Półwysep Indyjski, Afryka Południowa)

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

LII. Dekolonizacja, integracja i nowe konflikty.

Uczeń:

1) wyjaśnia genezę procesów dekolonizacyjnych w Azji i Afryce.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• ocenia, biorąc pod uwagę różne punkty widzenia, politykę niestosowania przemocy Gandhiego;

• na podstawie mapy wskazuje przyczyny podziału Indii Brytyjskich na kilka państw;

• formułuje własną opinię na temat skutków dekolonizacji Indii.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka,

• praca z mapą,

• metoda sześciu kapeluszy.

Formy zajęć:

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• materiał do analizy wydrukowany przez nauczyciela (multimedium wraz z ćwiczeniami),

• tablica, pisak, plansze, komputer,

• papierowe kapelusze w sześciu kolorach: białym, czerwonym, czarnym, żółtym, zielonym i niebieskim.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przed lekcją uczniom należy wyjaśnić lub przypomnieć, na czym polega metoda sześciu kapeluszy.

2. Nauczyciel przedstawia temat lekcji: „Dowiecie się, w jaki sposób kolonie brytyjskie na Półwyspie Indyjskim oraz w Afryce Południowej zdobyły niepodległość”.

Faza realizacyjna

1. Rekapitulacja wtórna w formie pogadanki. Przykładowe pytania nauczyciela: W jaki sposób i kiedy Brytyjczykom udało się podporządkować sobie ogromny subkontynent indyjski? Dlaczego Indie nazywano w Wielkiej Brytanii „perłą w koronie”? Jakie były przyczyny konfliktów pomiędzy Brytyjczykami a mieszkańcami Indii?

2. Rozmowa nauczająca dotycząca przyczyn trudności z utrzymaniem przez Wielką Brytanię swojego imperium kolonialnego po II wojnie światowej.

3. Opowiadanie nauczyciela dotyczące Mahatmy Gandhiego i jego metody pokojowej walki o niepodległość.

4. Metoda sześciu kapeluszy. Nauczyciel wskazuje wybranych uczniów (lub chętnych), których zadaniem jest ocena szansy powodzenia (zgodnie ze sposobem myślenia przypisanym do danego kapelusza) taktyki niestosowania przemocy Gandhiego. Określa czas na przygotowanie wypowiedzi.

5. Uczniowie formułują własne opinie na temat szans taktyki Gandhiego i przedstawiają ją na forum klasy. Wskazują przy tym, które argumenty poszczególnych „kapeluszy” wydały im się najbardziej przekonujące.

6. Praca z mapą. Uczniowie wymieniają przyczyny rozpadu Indii Brytyjskich oraz śledzą główne etapy tego procesu. Wybrana osoba zapisuje propozycje na tablicy.

7. Nauczyciel poleca, aby uczniowie zapoznali się z fragmentem e‑materiału dotyczącym przemian w RPA. Wskazana osoba (lub ochotnik) przedstawia postać Nelsona Mandeli, druga podsumowuje informacje. Pozostali uczniowie mogą dopowiadać ważne według nich informacje, a nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel prosi uczniów, aby zastanowili się nad pozytywnymi i negatywnymi aspektami dekolonizacji Indii oraz RPA. Dwóch wybranych uczniów zapisuje propozycje, jeden – pozytywy, drugi – negatywy.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej ucznia oraz pracy klasy. Udziela im też informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Porównaj metody walki o niepodległość stosowane przez Gandhiego i Mandelę. Która z nich wydaje ci się lepszym rozwiązaniem? Uzasadnij swoje stanowisko.

Materiały pomocnicze:

W. Jagielski, Trębacz z Tembisy. Droga do Mandeli, Warszawa 2013.

P. Johnson, Historia świata od roku 1917 do lat 90‑tych, Warszawa 1992.

J. Kieniewicz, Historia Indii, Wrocław 2003.

Najnowsza historia świata, t. 1, 1945–1963, pod red. A. Patka, J. Rydla, J.J. Węca, Kraków 2000.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Mapa interaktywna może zostać wykorzystana przez ucznia do przygotowania prezentacji multimedialnej poświęconej podziałowi Półwyspu Indyjskiego i powstaniu niepodległych państw.