Autorka: Marzenna Śliwka

Temat: Osobowość autorytarna. Z punktu widzenia nocnego portiera Krzysztofa Kieślowskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• ocenia, czy bohater filmu Z punktu widzenia nocnego portiera Krzysztofa Kieślowskiego to osobowość autorytarna,

• interpretuje wybrane sceny z filmu Z punktu widzenia nocnego portiera,

• analizuje sposób prezentacji bohatera przez pryzmat środków wyrazu filmowego wykorzystanych przez reżysera,

• ocenia decyzję reżysera o zakazie emisji filmu przed szeroką publicznością.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• film;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• mapa myśli;

• drzewo decyzyjne;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Osobowość autorytarna. Z punktu widzenia nocnego portiera Krzysztofa Kieślowskiego. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczeń nr 1, 2 w sekcji „Sprawdź się”.
   Uczniowie oglądają film Z punktu widzenia nocnego portiera. Mogą skorzystać z wersji udostępnionej na stronie Ninateki.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy cele zajęć.
   Następnie prosi uczniów o zapisanie na tablicy pytań, które mogły być zadane bohaterowi, a jednak nie wybrzmiały w filmie. Po wykonaniu wspólnej pracy prosi o refleksję: Czego dotyczą ułożone przez Was pytania? Na co zwracają uwagę? Wokół czego się koncentrują?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel nawiązuje do zadania domowego i przemyśleń uczniów. Prosi o krótkie wypowiedzi dotyczące osobowości autorytarnej.

2. Podział na grupy. Nauczyciel dzieli klasę na 6 grup. Każda z nich otrzymuje inne zadanie.
   Grupa 1: Narysujcie plakat, na którym za pomocą haseł i obrazów pokażcie system, w którym respektowane są poglądy bohatera. Zwróćcie uwagę na obowiązujące w nim wartości. Skorzystajcie z ćwiczenia 3 z sekcji „Sprawdź się”.
   Grupa 2: Na plakacie przedstawcie system, który będzie przeciwieństwem poglądów wygłaszanych przez bohatera. Wskażcie wartości, które będą tam szczególnie cenione. Skorzystajcie z ćwiczenia 3 z sekcji „Sprawdź się”.
   Grupa 3: Przeprowadźcie burzę mózgów. Na plakacie zanotujcie w dowolnej formie wszelkie możliwe przyczyny postawy bohatera.
   Grupa 4: W formie plakatu przedstawcie skutki wpływu systemu totalitarnego na człowieka. Weźcie pod uwagę różne dziedziny życia. Nawiążcie również do tych, o których mowa w filmie.
   Grupa 5: W formie mapy myśli albo drzewa decyzyjnego wskażcie postawy, które mogą się kształtować w systemie totalitarnym. Jakie mogą być skutki każdej ze wskazanych przez Was postaw?
   Grupa 6: Zastanówcie się, w jaki sposób został pokazany w filmie bohater. Wykorzystajcie polecenia z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”.

3. Prezentacja efektów pracy grupowej przez liderów grup. Nauczyciel udziela komentarza zwrotnego, liderzy odpowiadają na pytania członków innych grup.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zwraca się do uczniów z pytaniami: Jaka jest Wasza opinia na temat bohatera? Czy w filmie znalazła się scena, która w jakimś stopniu budzi Wasze współczucie dla portiera? Do jakich refleksji skłonił Was film?

2. Nauczyciel prosi uczniów o wypowiedź na temat roli filmów dokumentalnych: Jaką funkcję pełnią takie filmy? Czy film dokumentalny odtwarza wiernie rzeczywistość? Co wpływa na odbiór bohatera przez widza? Uczniowie zapisują na kartkach refleksje, które są efektem lekcji. Wrzucają „myśli” do kapelusza*.
   * Myśli z kapelusza zostaną odczytane na początku kolejnej lekcji, przed dyskusją dotyczącą zadania domowego wykonanego przez uczniów.

Praca domowa:

1. Kiedyś siedzieliśmy tam na zakończeniu festiwalu krótkich filmów i był pokaz nagrodzonego Grand Prix filmu „Z punktu widzenia nocnego portiera”. Sala reagowała żywiołowo. Im bardziej się oni śmiali, tym bardziej Kieślowski zapadał się w fotel. On nie chciał, nie chciał go tak pokazać, jak ludzie go przyjęli, tego bohatera. I strasznie to przeżył – tak wspomina Jerzy Stuhr.
   Czy uważasz, że film dokumentalny wymaga szczególnej ostrożności od autora czy też autor powinien pokazywać konkretny problem bez względu na wszystko? Jaka jest, według Ciebie, granica tego, co powinno być dopuszczalne (pokazywane) w kinie? Zanotuj swoje refleksje. Przygotuj się do dyskusji na temat tzw. moralności kamery. Poszukaj filmowych przykładów, które wzbudziły kontrowersje wśród odbiorców i pobudziły do dyskusji.

Materiały pomocnicze:

• Krzysztof Kieślowski: I`m so‑so..., reż. K. Wierzbicki, 1995

• Krzysztof Kieślowski, Autobiografia, Kraków 2012

Wskazówki metodyczne

• Kolejna lekcja może być poświęcona debacie/dyskusji na temat granic (moralności) kina. Warto przeprowadzić taką lekcję, aby wyrobić w uczniach krytyczny, świadomy odbiór dzieła filmowego, rozwinąć umiejętność argumentowania i jasnego, rzeczowego wypowiadania się na forum.
  Można zaproponować młodzieży filmy do obejrzenia, np.: The Bridge (Most samobójców), reż. Eric Steel, 2006 Nienormalni, reż. Jacek Bławut, 1990