SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Strefy oświetlenia Ziemi

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

II. Ziemia we Wszechświecie: Ziemia jako planeta, następstwa ruchów Ziemi, ciała niebieskie, Układ Słoneczny, budowa Wszechświata.

Uczeń:

2) podaje cechy ruchów Ziemi i charakteryzuje ich następstwa, z uwzględnieniem siły Coriolisa.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• podaje nazwy stref oświetlenia Ziemi,

• charakteryzuje strefy oświetlenia Ziemi,

• wyjaśnia przyczyny ich występowania – związek z ruchem Ziemi,

• analizuje ich wpływ na strefowość zjawisk na Ziemi oraz na życie człowieka.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: blended learning, pogadanka, dyskusja

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, globus, atlas geograficzny, mapa fizyczna świata

Materiały pomocnicze

Rybka E., Astronomia ogólna, PWN, Warszawa 1978.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – prosi uczniów o przypomnienie oświetlenia Ziemi przez Słońce w dniach przesileń i równonocy.

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Po przypomnieniu oświetlenia Ziemi przez Słońce (dni równonocy i przesileń) nauczyciel prosi uczniów o wskazanie tych obszarów Ziemi, które otrzymują największe ilości promieniowania słonecznego w ciągu roku.

• Następnie prosi o wskazanie obszarów otrzymujących najmniej ciepła (promieniowania słonecznego) w ciągu roku.

• Wspólnie z uczniami wydziela strefy oświetlenia Ziemi – najcieplejsze, najzimniejsze; nauczyciel podkreśla związek występowania stref oświetlenia Ziemi z ruchem obiegowym Ziemi.

• Korzystając z e‑materiału, uczniowie wskazują na globusie i nazywają pięć stref oświetlenia Ziemi.

• Nauczyciel dzieli klasę na cztero- lub pięcioosobowe zespoły.

• Każdy zespół dostaje arkusz papieru z narysowaną tabelą do uzupełnienia (załącznik), nauczyciel prosi o jej wypełnienie.

• Uczniowie pracują w zespołach nad charakterystyką stref oświetlenia Ziemi – uzupełniają tabelę (mogą wykorzystać podręcznik, atlas lub e‑materiał).

• Przedstawiciele wskazanej grupy przyczepiają swoją pracę na tablicy i na forum klasy prezentują charakterystykę stref, a na mapie świata wskazują zasięg występowania stref oświetlenia Ziemi.

• Pozostali uczniowie sprawdzają swoje prace, uzupełniają wypowiedzi kolegów.

• Następnie nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z animacją 3D i wykonali ćwiczenia zawarte w tej części e‑materiału. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

• Na koniec tej fazy lekcji nauczyciel inicjuje krótką dyskusję na temat wpływu poznanych stref oświetlenia Ziemi na życie i działalność człowieka (uczniowie powinni zauważyć ich wpływ na strefy klimatyczne, glebowe, roślinne, krajobrazowe, działalność rolniczą, samopoczucie człowieka itp.).

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.

• Uczniowie omawiają ćwiczenia, dzielą się swoimi doświadczeniami.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

Praca domowa

• Wyjaśnij, jak zmieniłoby się oświetlenie Ziemi przez Słońce, a przez to występowanie stref oświetlenia Ziemi, jeżeli zmieniłby się kąt nachylenia osi ziemskiej do płaszczyzny orbity (w ruchu obiegowym Ziemi) z 66°34′ na 50° (uczniowie mogą sporządzić rysunek lub przygotować wypowiedź pisemną).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Animację można wykorzystać w fazie wprowadzającej do lekcji dotyczącej rozkładu temperatur powietrza na Ziemi (zakres podstawowy: III. 2). Może znaleźć zastosowanie w toku lekcji dotyczącej stref klimatycznych (zakres podstawowy: III. 6) i prawidłowości w rozmieszczeniu zjawisk i procesów atmosferycznych (zakres rozszerzony: III. 7).