Dla nauczyciela

Autor: Martyna Wojtowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Rzeczpospolita i jej sąsiedzi w pierwszej połowie XVIII w. – podsumowanie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XXVI. Rzeczpospolita w XVIII w. (od czasów saskich do Konstytucji 3 maja). Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
1) charakteryzuje i ocenia projekty naprawy Rzeczypospolitej w I poł. XVIII w., w tym: Stanisława Leszczyńskiego, Stanisława Konarskiego;
2) ocenia znaczenie polsko‑saskiej unii personalnej i rolę panujących;
XXVII. Upadek Rzeczypospolitej (wojna z Rosją i powstanie kościuszkowskie). Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
4) charakteryzuje wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Rzeczypospolitej w XVIII w.
XXVIII. Kultura doby oświecenia w Rzeczypospolitej. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
1) wyjaśnia związki oświecenia polskiego z europejskim;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • opisuje przyczyny i przebieg wojny o sukcesję polską;

  • omawia znaczenie polsko‑saskiej unii personalnej i rolę władców z dynastii Wettynów;

  • charakteryzuje reformy, jakich dokonano w państwach sąsiadujących z Rzecząpospolitą.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm;

  • lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

  • analiza materiału źródłowego (porównawcza);

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca uczniom, aby powtórzyli wiadomości dotyczące Rzeczypospolitej i jej sąsiadów w pierwszej połowie XVIII wieku. Mogą wykorzystać do tego e‑materiał (bez gry interaktywnej i zestawu ćwiczeń).

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat zajęć i poleca, by na jego podstawie sformułowali cele lekcji oraz kryteria sukcesu.

  2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel przy użyciu raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca, by uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem. Wybrana osoba z danej pary przedstawia przygotowane propozycje, a ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie się do nich odnoszą, uzupełniając je o swoje propozycje.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel prosi uczniów, by wykonali indywidualnie sześć wybranych ćwiczeń z e‑podręcznika celem przypomnienia sobie faktów dotyczących Rzeczypospolitej i jej sąsiadów w pierwszej połowie XVIII wieku. Weryfikuje wspólnie z uczniami poprawność odpowiedzi i udziela informacji zwrotnej.

  2. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie, trzy lub cztery grupy i zapowiada, że zagrają w grę interaktywną sprawdzającą ich wiedzę. Będzie to quiz na wzór Milionerów, ale z ograniczeniem czasu na udzielenie odpowiedzi. Prosi, aby grupy wyłoniły liderów, którzy będą odpowiadali na pytania. Pozostałe osoby odgrywają rolę publiczności, która może udzielać podpowiedzi. Zwycięża ta grupa, która najszybciej odpowie poprawnie na wszystkie pytania.

  3. Uczniowie grają w grę interaktywną. Grupy rywalizują ze sobą i ta, która najszybciej rozwiąże quiz, jest nagradzana, np. oceną za aktywność.

  4. Podsumowując quiz, nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów i pyta: Które z pytań sprawiło wam największą trudność?

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się dowiedzieli?

  2. Na zakończenie nauczyciel ocenia pracę wylosowanej grupy. Prosi uczniów o samoocenę dotyczącą współpracy w zespole oraz wykonanego zadania. Ocenia pracę wybranych uczniów.

Praca domowa:

  1. Zapoznaj się z mapą z sekcji „Mapa interaktywna” i wykonaj dołączone do niej polecenia.

  2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie z sekcji „Gra edukacyjna”: Uzasadnij, że w pierwszej połowie XVIII w. w Prusach, Rosji i Austrii wprowadzony został absolutyzm oświecony.

Materiały pomocnicze:

Wiek XVI–XVIII, Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1999.

Wskazówki metodyczne:

Gra interaktywna może być wykorzystana do sprawdzenia wiedzy indywidualnej uczniów zarówno podczas lekcji (każdy uczeń odpowiada samodzielnie), jak i poza lekcją, np. przy powtórce wiadomości.

Spis ilustracji nieopisanych:

  • Ćwiczenie 6 – ilustracja 1: August II Mocny; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ćwiczenie 6 – ilustracja 2: Fryderyk; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ćwiczenie 6 – ilustracja 3: Fryderyk Wilhelm; domena publiczna, Wikimedia Commons.

  • Ćwiczenie 6 – ilustracja 4: Piotr I Wielki.

Sprawdź się