Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Małecki, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy odmiana alotropowa pierwiastka ma wpływ na jego zastosowanie?

Grupa odbiorcza: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

III. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Uczeń:

7) wyjaśnia pojęcie alotropii pierwiastków; na podstawie znajomości budowy diamentu, grafitu, grafenu i fullerenów tłumaczy ich właściwości i zastosowania.

Zakres rozszerzony

III. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Uczeń:

9) wyjaśnia pojęcie alotropii pierwiastków; na podstawie znajomości budowy diamentu, grafitu, grafenu i fullerenów tłumaczy ich właściwości i zastosowania.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• określa wpływ odmiany alotropowej na zastosowanie pierwiastka;

• wymienia zastosowanie odmian alotropowych wybranych pierwiastków;

• przewiduje zastosowania odmian alotropowych pierwiastków na podstawie znajomości ich właściwości.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• film edukacyjny;

• technika zdań podsumowujących;

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, mazak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wyświetla okładkę e‑materiału, na której przedstawione jest pudełko zapałek z widoczną draską i zadaje uczniom pytania: Jaki jest skład draski? Jakie znacie inne odmiany fosforu? Jakie znacie inne pierwiastki posiadające odmiany alotropowe?

2. Rozpoznawanie wiedzy potocznej uczniów. Burza mózgów wokół zjawiska alotropii.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla film edukacyjny, który przedstawia ogólne omówienie odmian alotropowych, strukturę odmian, zestawienie właściwości. Zadaniem uczniów jest ułożenie pytań do treści filmu i zaprezentowanie ich na forum klasy po projekcji.

2. Uczniowie dobierają się w trzy grupy zadaniowe:

• grupa I – odmiany alotropowe węgla i ich zastosowanie;

• grupa II – odmiany alotropowe fosforu i ich zastosowanie;

• grupa III – odmiany alotropowe tlenu i ich zastosowanie.
  Nauczyciel rozdaje arkusze papieru A4, mazaki. Zadaniem uczniów jest przypisanie właściwości odmian alotropowych poszczególnych pierwiastków chemicznych do ich zastosowań. Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy grup na forum. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

3. Burza mózgów do pytania „Z czego wynikają inne właściwości fizyczne odmian alotropowych pierwiastków, skoro z punktu widzenia chemii to jest ta sama substancja, ten sam pierwiastek?”. Powrót do pracy w grupach – próba przypisania poszczególnych właściwości fizycznych odpowiedniej budowie wewnętrznej. Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy grup na forum. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”. Uczniowie mogą wykorzystać treści zawarte w e‑materiale.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania: Czym jest alotropia? Jakie znasz odmiany alotropowe węgla, fosforu i siarki? Wymień zastosowanie odmian alotropowych węgla, fosforu i siarki.

2. Jako podsumowanie lekcji, nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie gromadzą w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może być wykorzystany przez uczniów podczas wykonywania pracy domowej oraz podczas przygotowywania się do lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Czym jest alotropia?

• Jakie znasz odmiany alotropowe węgla, fosforu i siarki?

• Wymień zastosowanie odmian alotropowych węgla, fosforu i siarki.

2. Nauczyciel przygotowuje:

• arkusze papieru A4, mazaki.