Scenariusz zajęć

Autor: Daria Szeliga, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: Jakim reakcjom ulega mocznik?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XVIII. Związki organiczne zawierające azot. Uczeń:

9) analizuje budowę cząsteczki mocznika (m. in. brak fragmentu węglowodorowego) i wynikające z niej właściwości, wskazuje na jego zastosowania (nawóz sztuczny, produkcja leków, tworzyw sztucznych).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• przeprowadza doświadczenie „Badanie właściwości mocznika”

• pisze charakterystyczne równania reakcji, jakim ulega mocznik.

Strategia nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• analiza tekstu źródłowego;

• cwiczenia uczniowskie;

• ekepseryment chemiczny;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputer z głośnikami, słuchawkami z dostępem do Internetu;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, marker;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje treści zawarte we wprowadzeniu e‑materiału i włącza uczniów do pogadanki: „Gdzie występuje mocznik? Gdzie ma zastosowanie?”.

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się wymienić właściwości chemiczne mocznika, które zapisują na tablicy.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Eksperyment uczniowski. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje karty pracy oraz sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki. Zadaniem uczniów jest badanie właściwości fizycznych mocznika, przeprowadzenie reakcji jego hydrolizy kwasowej i zasadowej oraz reakcji kondensacji mocznika i identyfikacji wiązania występującego w produkcie za pomocą reakcji biuretowej. Uczniowie przystępują do przeprowadzenia doświadczenia chemicznego wg instrukcji zamieszczonej w karcie pracy. W kartach pracy rysują schemat doświadczenia i zapisują swoje obserwacje i formułują wnioski. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów i wspiera ich podczas pracy.

2. Po zakończeniu eksperymentu liderzy grup prezentują obserwacje i wnioski, a chętni uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej w odniesieniu do przeprowadzanego eksperymentu. Nauczyciel weryfikuje poprawność wypowiedzi uczniów i zapisów na tablicy i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie. Pozostali uczniowie zapisują równania reakcji w kartach pracy.

3. Nauczyciel odsyła uczniów do grafiki interaktywnej – uczniowie wykonują zamieszczone tam polecenia.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, zadając przykładowe pytania: Od jakiego związku chemicznego pochodzi mocznik? Jaki odczyn ma wodny roztwór mocznika? Na czym polega hydroliza kwasowa i zasadowa mocznika? Jakie produkty otrzymujemy w wyniku kondensacji mocznika? Czym jest biuret?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń w zakładce - sprawdź się oraz jako uzupełnienie wiadomości przez uczniów nieobecnych na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Od jakiego związku chemicznego pochodzi mocznik?

• Jaki odczyn ma wodny roztwór mocznika?

• Na czym polega hydroliza kwasowa i zasadowa mocznika?

• Jakie produkty otrzymujemy w wyniku kondensacji mocznika?

• Czym jest biuret?

2. Karty charakterystyk substancji.

3. Doświadczenie chemiczne:

Szkło i sprzęt laboratoryjny: probówki, statyw do probówek, korki do probówek z rurką odprowadzającą, łapy drewniane, pręciki szklane, palniki spirytusowe, zapalniczka/zapałki.

Odczynniki chemiczne: woda destylowana, uniwersalne papierki wskaźnikowe, mocznik, stężony kwas siarkowy(VI) – praca pod czynnym wyciągiem, woda wapienna, wodorotlenek sodu stały, 20 % roztwór wodorotlenku sodu, 2% roztwór siarczanu(VI) miedzi(II).

4. Karta pracy ucznia: