Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Søren Kierkegaard: postać filozofa, problemy i wyzwania

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz zarys poglądów filozoficznych Sørena Kierkegaarda.

• Na przykładzie fragmentu tekstu Kierkegaarda Melancholia wyjaśnisz, czym jest melanchola.

• Zastanowisz się, jak można przezwyciężyć stan melancholii.

• Prześledzisz wpływ osobistych doświadczeń Kierkegaarda na jego myśl filozoficzną.

• Przeanalizujesz rolę Kierkegaarda w wyznaczeniu pola zainteresowań współczesnej filozofii.

Cele operacyjne. Uczeń:

• umie pisać tekst (esej) filozoficzny, w którym – korzystając ze zdobytej wiedzy z zakresu logiki i historii filozofii – identyfikuje się i rozpatruje określone poglądy filozoficzne;

• podejmuje rzetelną dyskusję filozoficzną oraz formułuje w niej jasne i uzasadnione stanowisko;

• umie stawiać pytania światopoglądowe (w tym moralne) i poszukiwać odpowiedzi na nie z wykorzystaniem wiedzy filozoficznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• drama;

• film.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z filmem edukacyjnym Wpływ biografii na filozofię Sørena Kierkegaarda i przygotowali odpowiedź do polecenia nr 1:
   – Wysłuchaj opowieści prof. Hartmana o życiu Kierkegaarda. Wynotuj najważniejsze wątki z jego biografii. Zastanów się, jak one wpłynęły na jego postawę filozoficzną.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Prosi wybranego ucznia o przeczytanie pytania znajdującego się we wprowadzeniu do e‑materiału: Czy filozofia pozwala mówić o rozpaczy pojedynczego człowieka? Rozpoczęcie dyskusji na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu. Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.

Faza realizacyjna:

1. Drama. Nauczyciel prosi klasę, aby podzieliła się na czteroosobowe zespoły. Informuje uczniów, że będą pracować metodą dramy i wyjaśnia jej zasady:
   a. Przedstawia temat: Wywiady arcymistrzowskie. Søren Kierkegaard – moje życie, moja filozofia. Zadaniem każdej grupy będzie przygotowanie krótkiego reportażu lub fragmentu programu informacyjnego.
   b. Przedstawia technikę dramy: Wyjaśnia, że uczniowie wcielą się w różne role. Członkowie każdego zespołu zdecydują, jaką chcą przyjąć rolę (np. dziennikarza‑komentatora w studiu telewizyjnym, dziennikarza przeprowadzającego wywiad, osoby, z którą będzie przeprowadzany wywiad) – może ich być dwoje.
   c. Nauczyciel przekazuje instrukcje dotyczące sposobu wykonania zadań – każda z osób odgrywających rolę ma określone zadania (np. komentator w studiu odpowiada za rzetelną i merytoryczną informację, dziennikarz przeprowadzający wywiad za przygotowanie interesujących pytań, osoba, z którą przeprowadzany jest wywiad, w jak największym stopniu powinna wczuć się w swoją rolę itp),
   d. Następnie każda grupa odgrywa swoją scenkę na forum klasy.
   Nauczyciel informuje, ile czasu grupy mają na przygotowanie dramy i jak długo mogą trwać scenki. Uczniowie wraz z nauczycielem oglądają przygotowane przez grupy prezentacje. Po zakończeniu prezentacji uczniowie dzielą się wrażeniami, dyskutują, oceniają kolegów. Nauczyciel również podsumowuje występy uczniów.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Film”, a następnie odczytuje polecenia:
   – Scharakteryzuj krótko stan, w jakim znajduje się autor poniższych słów. Odnosząc się do poglądów Kierkegaarda, wyjaśnij, jaka jest przyczyna tego stanu.
   – Co powinien uczynić autor powyższych słów, żeby przezwyciężyć dręczącą go melancholię? Podaj własną radę, ale opierającą się na założeniach Kierkegaarda.
   – Czy melancholia jest czymś dobrym czy złym? Podaj własne argumenty na rzecz obu tych tez, nawiązując do poglądów Kierkegaarda.
   Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy. Jeżeli jest to konieczne, nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do ćwiczeń nr 2 i 3. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wspólnie przygotowują odpowiedź do ćwiczenia nr 1: W filmie edukacyjnym pada stwierdzenie, że nie powinno się doszukiwać w myśli autora podstaw koncepcji teoretycznych. Zastanów się, co może być skutkiem takich poszukiwań. Jak do kwestii doszukiwania się kontekstów biograficznych, przeżyć w twórczości danego myśliciela podchodzili egzystencjaliści?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Na podstawie informacji zawartych w filmie i własnego doświadczenia, napisz esej na temat: Rola filozofów religii w procesie pojednania religijnego. Jak namysł nad wpojonymi wartościami i ich krytyka może prowadzić do wzajemnego zrozumienia?

Materiały pomocnicze:

• Kierkegaard S., Pojęcie lęku, tłum. A. Szwed, Kęty 2000.

• Kierkegaard S., Albo‑albo, tłum. A. Buchner, J. Iwaszkiewicz, K. Toepliz, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.