Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Językowy obraz świata: o miłości

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;

12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

9) rozumie pojęcie archetypu, rozpoznaje archetypy w utworach literackich oraz określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach: esej, interpretacja porównawcza, reportaż, felieton.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

określa epokę oraz środowisko społeczne, w których zrodziła się europejska koncepcja miłości,
opisuje atrybuty miłości,
wyjaśnia, na czym polegają siła niszcząca i siła ocalająca miłości,
zastanowia się nad wielkim paradoksem miłości, stanowiącym jej tragiczną istotę.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
dyskusja;
film.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Językowy obraz świata: o miłości”. Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z fragmentem prozy w e‑materiale: Podwójny płomień. Miłość i erotyzm Octavio Poza. Nauczyciel poleca również wykonanie ćw. 1 w sekcji „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca:

Prowadzący zapowiada, że lekcja rozpocznie się od wspólnego obejrzenia krótkiego filmu animowanego pt. Invention of love (patrz materiały dodatkowe). Nauczyciel prosi, by uczniowie podczas emisji filmu zastanowili się nad następującymi kwestiami: 1) jakie środki wykorzystali twórcy filmu, by mówić o miłości bez słów? 2) jakie znaczenie mają dźwięk, muzyka, kolorystyka? 3) jakie atrybuty miłości zostały wykorzystane w filmie? 4) jakie jest przesłanie filmu?
Uczniowie dyskutują swobodnie, wymieniając się swoimi wrażeniami po obejrzeniu animacji. Każdy z nich notuje swoją propozycję interpretacji przesłania filmu.
Nauczyciel informuje, że praca podczas lekcji będzie skupiona wokół motywu miłości w literaturze i innych sztukach. Uczniowie przeanalizują także sposoby mówienia o miłości.
Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel wyświetla wykład ekspertki zamieszczony w sekcji multimedium. Prosi, by uczniowie notowali podczas niego informacje związane z ocalającą lub niszczącą siłą literackiej miłości.
Uczniowie, pracując w parach, wykonują polecenia 1 i 2 towarzyszące wykładowi ekspertki. Następnie wybrane osoby przedstawiają propozycje swoich odpowiedzi.
W ostatniej części tej fazy lekcji uczniowie pracują indywidualnie. Wykonują ćw. 5‑8 z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel może ocenić ich pracę.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel przypomina, że podczas lekcji ustalono, że o miłości można mówić na wiele sposobów, również bez użycia słów. Z lekcji wynika też, że miłość, czy to tragiczna, czy szczęśliwa, jest ważnym (a może najważniejszym) motywem literackim. Prowadzący stawia tezę: miłość tragiczna jest chętniej i częściej wykorzystywanym motywem literackim niż miłość spełniona. Prosi uczniów, by odnieśli się do tego twierdzenia.

Praca domowa:

Odwołując się do wybranych tekstów literackich i pozaliterackich tekstów kultury, napisz esej, w którym wyjaśnisz, na czym polega tragiczna istota miłości.

Materiały pomocnicze:

Witold Bobiński, Konteksty kulturowe w dydaktyce literatury, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.
Ryszard Handke, Alfabet kultury w lekturze tekstu literackiego, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.
Andrey Shushkov, Invention of love, 2010, film animowany dostępny w internecie.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Film”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się