Autor: Joanna Oparek

Temat: Wielki Testament Françoisa Villona - wielowymiarowość dzieła

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

• scharakteryzuje postać mówiącą w Wielkim Testamencie;

• rozpozna i wskaże w utworze cechy testamentu poetyckiego;

• sformułuje przesłanie wynikające z utworu Villona;

• scharakteryzuje Wielki Testament jako utwór z pogranicza dwóch epok.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• collage;

• plakat.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie prezentacji cech poezji średniowiecznej i renesansowej (tematyka, motywy, fascynacje, wyraz światopoglądu epoki). Prezentacje mogą zostać uzupełnione o wizualizację symboli i motywów obecnych w poezji i sztuce obu epok (technika collage).

2. Uczniowie przygotowują również notatki na temat życia i twórczości autora Wielkiego Testamentu

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji, akcentując wielowymiarowość dzieła. Nawiązując do prezentacji, zaznacza, że utwór Villona – poety późnego średniowiecza – stanowił zapowiedź tendencji renesansowych.

2. Nauczyciel wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

3. Nauczyciel proponuje uczniom przywołanie literackich i filmowych obrazów Paryża XV wieku (nędzarze, włóczędzy, przytułki i głośne tawerny, w których spotykają się artyści i złodzieje) – wyobrażenie sobie ówczesnej atmosfery miasta ma pomóc uczniom w zrozumieniu doświadczeń Villona opisanych w Wielkim Testamencie. Nauczyciel może także odczytać uczniom fragmenty Od tłumacza Boya‑Żeleńskiego:
   Od tłumacza
   (tłum. Tadeusz Boy‑Żeleński)
   „Uniwersytet paryski — pisze L. Molland, jeden z biografów poety — ze swymi przywilejami, które czyniły zeń państwo w państwie, ze swą ciżbą młodzieży, ciągnącą z całej Europy, a często pozbawioną środków, krył w swoim łonie najniebezpieczniejszych złoczyńców: tych, którym niejaka kultura umysłowa dawała zarazem więcej środków czynienia złego i więcej środków drwienia ze Sprawiedliwości. Władza duchowna uwalniała prawie zawsze winnych. Ażeby sądy kryminalne prefektury Paryża mogły na nich położyć rękę, trzeba było recydywy po recydywie, trzeba było, aby ich uznano jako wyzutych z przywileju kleryków i popadłych in profundum malorum: takie było uświęcone wyrażenie. Sytuacja tak uprzywilejowana ściągała do Uniwersytetu mnóstwo nicponiów, zrujnowanych i pogrążonych w rozpuście szlacheckich synów, którym, dla uzyskania charakteru studenta, wystarczało wpisać się na lekcje jednego z nauczycieli. Rozwijały się tam prawdziwe stowarzyszenia bandytów, opryszków, oszustów i włamywaczy; owe żaki‑urwisze dawały najwięcej zatrudnienia policji paryskiej…”. Słowem, te późne wieki średnie miały swoją cyganerię, ale dostrojoną do twardych obyczajów epoki; nieśmiertelny typ takiego „cygana” skreślił Rabelais w postaci Panurga w swoim Pantagruelu. Po wszystkie czasy knajpa odgrywała dominującą rolę w życiu studenckim; stała się też ona domem Villona […].
   Źródło: Tadeusz Boy‑Żeleński, Od tłumacza, [w:] François Villon, Wielki Testament, Warszawa 1927.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Następnie, korzystając z przeczytanego materiału oraz notatek wykonanych w domu, przygotowują wspólnie w klasie plakat związany z życiem i twórczością Françoisa Villona. Na dużym arkuszu papieru wymieniają (nieliczne) dzieła twórcy i wskazują ważne fakty z jego biografii, które wpłynęły na jego twórczość. Pokazują również, w jaki sposób biografia poety wpłynęła na wielowymiarowość dzieła Wielki Testament.

2. Uczniowie przechodzą do sekcji „Audiobook” i wykonują polecenie 1, charakteryzując na podstawie fragmentów Wielkiego Testamentu oraz komentarza Tadeusza Boya‑Żeleńskiego postać mówiącą w utworze i przedstawiając okoliczności, w jakich się znajduje, odwołują się do także do wyobrażenia Paryża wieku XV (również na podstawie fragmentu komentarza Boya przytoczonego na początku lekcji).

3. Uczniowie indywidualnie wykonują polecenie 2. Wybrana osoba odczytuje wypowiedź, inni uczniowie uzupełniają, a nauczyciel komentuje.

4. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują indywidualnie ćwiczenie 1, 5, 7, 8 i 9. Wybrana osoba podaje odpowiedź, a nauczyciel ocenia. Przy ostatnim ćwiczeniu odwołują się także do prezentacji przygotowanych przed zajęciami. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, inni uczniowie uzupełniają, a nauczyciel komentuje.

5. Ćwiczenia 2 i 6 (mapa myśli) uczniowie wykonują wspólnie z nauczycielem

6. Ćwiczenia 3 i 4 uczniowie wykonują w parach.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o odpowiedź na pytanie, jakie są najważniejsze motywy omówione przez autora w Wielkim Testamencie. W ramach podsumowania uczniowie tworzą mapę, na której znajdą się wspomniane przez uczniów motywy. Nauczyciel uzupełnia informacje, jeśli sytuacja tego wymaga.

2. Nauczyciel prosi chętnego ucznia o podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

1. Zastanów się, w jakim stopniu postać Villona – poety o burzliwym życiu, łotra i banity – kształtuje pewien wzorzec artysty, który pojawia się na przestrzeni epok. Napisz wypowiedź na ten temat.

Materiały pomocnicze:

• Tadeusz Boy‑Żeleński, Od tłumacza, [w:] François Villon, Wielki Testament, Warszawa 1927.

• Jacques Le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1995.

• Arcydzieła francuskiego średniowiecza, tł. Tadeusz Boy‑Żeleński, Anna Tatarkiewicz, Warszawa 1968.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.