Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Republika rzymska i jej podboje

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje genezę republiki rzymskiej oraz jej ewolucję;

• charakteryzuje instytucje i urzędy republiki;

• wymienia etapy podboju prowadzonego przez Rzym w wiekach V–III p.n.e.;

• wyjaśnia, w jaki sposób Rzym z miasta stał się imperium.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Republika rzymska i jej podboje”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Mapa interaktywna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz multimedium. Będzie dotyczyła podbojów republiki rzymskiej.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie na tablicy przez nauczyciela tematu zajęć oraz ustalenie celu lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej na terenie Półwyspu Apenińskiego?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca uczniom, aby krótko omówili, w jaki sposób powstała republika rzymska. Może ukierunkowywać ich dodatkowymi pytaniami, np.: Kto sprawował władzę i jakie były urzędy? Kim byli plebejusze i patrycjusze? W jaki sposób zmieniał się dostęp do praw wśród społeczeństwa rzymskiego? Jakie były cnoty obywatela rzymskiego? Dlaczego Rzymianie nieufnie podchodzili do instytucji monarchii? Wybrani uczniowie udzielają odpowiedzi, prowadzący może je poprawiać oraz uzupełniać.

2. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją, a dotyczących podbojów republiki rzymskiej. Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko o niej dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

3. Skoro zaprezentowane zostały etapy podboju Półwyspu Apenińskiego, nauczyciel poleca uczniom, aby przeszli do poleceń związanych z mapą interaktywną. Uczniowie w parach wykonują polecenie 2: wskazują niepasującą mapę i uzasadniają swój wybór. Proponują również swoje wyjaśnienie powiedzenia „pyrrusowe zwycięstwo” (polecenie 3). Nauczyciel może do przedstawienia odpowiedzi wybrać jedną lub dwie pary.

4. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z poleceniami do filmu, a następnie odtwarza nagranie. Po jego zakończeniu poleca, aby uczniowie indywidualnie przygotowali odpowiedzi, po czym wskazana (lub wylosowana) osoba przedstawia ją na forum klasy. Pozostali uczniowie mogą dopowiadać informacje, które uważają za istotne.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się/nauczyłam się…

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

G. Alföldy, Historia społeczna starożytnego Rzymu, tłum. A. Gierlińska, Poznań 1991.

M. Cary, H.H. Scullard, Dzieje Rzymu. Od czasów najdawniejszych do Konstantyna, t. 1–2, tłum. J. Schwakopf, Warszawa 1992.

A. Ziółkowski, Historia Rzymu, Poznań 2004.

J. Ciechanowicz, Rzym – ludzie i budowle, Warszawa 1989.

M. Kuryłowicz, Prawo i obyczaje w starożytnym Rzymie, Lublin 1994.

J. Heurgon, Rzym i świat śródziemnomorski, tłum. E. Bąkowska, Warszawa 1973.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa interaktywna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.