Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Postęp techniczny i rozwój przemysłu w XIX wieku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje znaczenie rozwoju kolei oraz sieci dróg i kanałów dla rozwoju przemysłu.

• wyjaśnia, dzięki czemu możliwa była industrializacja Europy.

• wskazuje na znaczenie współpracy przemysłu i nauki w XIX w.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat, cel zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie” oraz wspólnie z nimi ustala kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na 5‑osobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia nr 2: „Wyjaśnij, w jaki sposób na lokalizację ośrodków przemysłowych wpłynęło zastosowanie maszyny parowej w komunikacji i transporcie”, dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Klasa dzieli się na 4‑osobowe grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do ćwiczeń od 1 do 4. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Postęp techniczny i rozwój przemysłu” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Na zakończenie nauczyciel może dokonać oceny pracy grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z filmami zamieszczonymi w sekcji „Film + Sprawdź się” i wykonaj dołączone do nich polecenia.

Materiały pomocnicze:

T. Kemp, Industrializacja w XIX‑wiecznej Europie, przeł. L. Garczyński, Wrocław 1998.

F. Braudel, Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV–XVIII wiek, t. III: Czas świata, przeł. J. i J. Strzeleccy, Warszawa 1992.

Historia powszechna. Czasy nowożytne 1640‑1870. Wybór tekstów źródłowych, część II pod redakcją B. Krauzego, Warszawa 1951.

Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. Melania Sobańska‑Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Warszawa 1998.

B. Orłowski, Technika, Wrocław 1999.

Wskazówki metodyczne:

Zarówno z prezentacją, jak i z filmami uczniowie mogą zapoznać się przed zajęciami, a w trakcie fazy realizacyjnej rozwiązywać od razu polecenia i ćwiczenia.