Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Trudny rok 1938

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia znaczenie pojęcia polityki appeasementu i jej realizację w latach 30. XX w.;

• wymienia postanowienia układu monachijskiego;

• omawia zmiany terytorialne, jakie nastąpiły w Europie w 1938 r.;

• tłumaczy pojęcie nocy kryształowej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Trudny rok 1938”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Mapa interaktywna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, każda z nich ma za zadanie przygotować prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz mapie interaktywnej. Uczniowie z pierwszej grupy opracowują zagadnienie Anschlussu Austrii, z drugiej – układu monachijskiego, z trzeciej – nocy kryształowej.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat zajęć oraz ustala cel lekcji (jeśli stosuje ocenianie kształtujące, ustala kryteria sukcesu).

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych uczniów. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 2: „ Rozstrzygnij, czy aneksje, których dokonała III Rzesza w 1938 r., miały na celu przywrócenie granic Niemiec sprzed traktatu wersalskiego”. Poleca uczniom, aby podzielili się na czteroosobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie 3.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Prowadzący odtwarza uczniom film, a następnie prosi, aby w grupach przygotowali się do dyskusji na temat przełomowych wydarzeń z 1938 roku (polecenie 2).

4. Po ustalonym czasie nauczyciel rozpoczyna dyskusję. Może zadać uczniom pytania pomocnicze: Dlaczego mocarstwa europejskie zdecydowały się na prowadzenie polityki appeasementu? Czy była ona skuteczna? Czy można było postąpić inaczej? Jak myślicie, czy gdyby Anglia i Francja prowadziły inną politykę, nie doszłoby do wojny? A może wojna wybuchłaby szybciej? W jaki sposób wydarzenia z roku 1938 wpłynęły na pozycję geopolityczną II Rzeczypospolitej w Europie? W jaki sposób współcześni politycy manipulują interpretacją wydarzeń z roku 1938? Uczniowie dyskutują, przedstawiając swoje argumenty. Na koniec nauczyciel prosi jedną osobę o podsumowanie dyskusji.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie lekcji „Trudny rok 1938” nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio: Przypomniałam/Przypomniałem sobie, że... Co było dla mnie łatwe... Czego się nauczyłam/nauczyłem... Co sprawiało mi trudność...

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia 1 i 2 dołączone do sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

H. Batowski, Między dwiema wojnami 1919–1939, Kraków 2001.

J. Prokopczuk, Historia powszechna 1871–1939, Warszawa 1984.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

Wielka Historia Świata, t. 11, Wielkie wojny XX wieku (1914–1945), pod red. nauk. M. Zgórniaka, Warszawa 2006.

P.M. Majewski, Czy w 1938 roku Czechosłowacja mogła wygrać wojnę z III Rzeszą?, „Mówią Wieki” 4/1997.

P. Wróbel, Hitlera poglądy na ryzyko wojny światowej, „Mówią Wieki” 1/1984.

Wskazówki metodyczne:

Oba multimedia mogą zostać wykorzystane do przygotowania się do lekcji powtórkowej (związanej z przyczynami wybuchu II wojny światowej).