Autor: Anna Juwan

Temat: Makroelementy i pierwiastki biogenne − funkcje, źródła i skutki niedoboru

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Scharakteryzujesz makroelementy, w tym pierwiastki biogenne.

• Powiążesz funkcje pierwiastka z objawami jego niedoboru.

• Wyjaśnisz wpływ pierwiastków na organizmy w hodowli hydroponicznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja;

• gra dydaktyczna;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Wybrany uczeń definiuje pojęcia makroelementów oraz pierwiastków biogennych. Następnie nauczyciel odwołuje się do wcześniejszej wiedzy uczniów i pyta o związek między pobieraniem pierwiastków przez rośliny a ich obecnością w organizmach zwierząt i ludzi. Uczniowie odpowiadają, ustalając źródła makroelementów. Prowadzący zajęcia wskazuje na znaczenie właściwej diety.

Faza realizacyjna:

1. Praca w parach z treścią e‑materiału. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu oraz własnej wiedzy układają dla innych par pytania do quizu na temat cech pierwiastków i objawów ich niedoborów u zwierząt i człowieka. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską parę.

2. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Nauczyciel wyświetla symulację interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, ocenili, czy roślina może prawidłowo się rozwijać i funkcjonować przy niedoborze któregoś z makroelementów, i uzasadnili swoją odpowiedź. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązanie z inną, najbliżej siedzącą parą. Wybrane osoby przedstawiają odpowiedź na forum klasy.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie tworzą niewielkie, 3- lub 4‑osobowe zespoły i wykonują ćwiczenia nr 6 i 7 (odnoszące się do schematu przedstawiającego wpływ pH gleby na pobieranie makroelementów przez rośliny) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie wskazany zespół prezentuje przygotowane odpowiedzi. Klasa ocenia ich poprawność. Nauczyciel wyjaśnia ewentualne wątpliwości.

4. Następne ćwiczenie – nr 5 (polegające na wskazaniu zalet i wad uprawy hydroponicznej na podstawie tekstu źródłowego), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie wykonują, pracując w parach. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 4 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Dla chętnych: Zrób przegląd roślin domowych i sprawdź, czy występują u nich poznane na lekcji objawy niedoboru pierwiastków.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Multimedium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.